Chronologische tabel

1879 David Leontsjevitsj Bronstein wordt eigenaar van 100 en pachter van 200 desjatinen grond in Janovka (Oekraïne).
7 november: geboorte van Lev Davidovitsj, vijfde kind in het gezin Bronstein.		 Drie aanslagen op tsaar Alexander II door nihilisten.
Stichting van de socialistische Arbeiderspartij in Spanje.

21 december: geboorte van Josef V. Dsjoegasjvili (Stalin) in Gori (Georgië).
1880   Stichting van de socialistische partij in Frankrijk.
1881   Stichting van de Sociaal-Democratische Vereniging in Engeland.
13 maart: moord op Alexander II; opvolger: Alexander III.
Oprichting van de Ochrana (Russische geheime staatspolitie).
Stichting van de American Federation of Labour (AFL).
Jodenpogroms in Rusland.
1883   14 maart: Karl Marx overlijdt in Londen.
1885 Lev Davidovitsj leert van zijn zuster lezen en schrijven. 6 april: stichting van de Belgische Werkliedenpartij (BWP).
Publicatie van het tweede deel van Das Kapital, uitgegeven door Engels: Der Zirkulationsprozess des Kapitals (deel I: 1867).
1886 L.D. Bronstein wordt leerling van de Duits-joodse school in Gromokleji, leert daar Russisch lezen en schrijven.  
1887   Numerus clausus voor joodse leerlingen op de middelbare scholen en universiteiten.
1888 L.D. Bronstein wordt in Odessa aanvaard op de School van de H. Paulus; hij leert hier Frans en Duits en houdt zich bezig met literatuur en toneel. Twee troonswisselingen in Duitsland; geboorte van Tsjang Kai-sjek.
1889   De BWP sluit zich aan bij de Tweede Internationale, die in Parijs wordt gesticht. Eerste meifeest in Parijs.
1890 David L. Bronstein wordt een welgestelde herenboer. Opheffing van de Socialistenwet in Duitsland. Heroprichting van de Sozialdemokratische Partei (SPD), die in de hele wereld navolging vindt.
1891   Erfurter Programm van de SPD.
Hongersnood in Rusland.
1893   Deel III van Das Kapital verschijnt (uitgegeven en vervolledigd door Engels): Der Gesamtprozess der kapitalistischen Produktion.
Chinees-Japanse oorlog (juli 1893-april 1895).
Engels: Die Entwicklung des Sozialismus von der Utopie zur Wissenschaft.
Tsaar Alexander II sterft: Nicolaas II volgt hem op.
26 december: geboorte van Mao Zedong, zoon van een kleine boer.
1894   Stichting van de Sociaal Democratische Arbeiderspartij (SDAP) in Amsterdam. De BWP aanvaardt de marxistisch georiënteerde beginselverklaring van Quaregnon.
1895   5 augustus: Friedrich Engels overlijdt in Londen.
1896 L.D. Bronstein verlaat de school in Odessa en gaat naar Nikolajev om daar zijn eindexamen af te leggen. In de herfst eerste contact met revolutionaire kringen.
Bronstein verwerpt het marxisme.		  
1897 Eindexamen in de zomer: geslaagd ‘cum laude’.
De jonge Bronstein heeft onenigheid met zijn vader, die hem geen geld meer stuurt.
L.D. Bronstein sticht de ‘Zuid-Russische Arbeidersbond’ en geeft een eigen – met de hand geschreven – tijdschrift uit.		 De Russische politie maakt van een pamflet tegen Napoleon III een propagandageschrift tegen de joden: ‘De protocollen van de 300 Wijzen van Zion’.
1898 L.D. Bronstein heft de ‘Arbeidersbond’ op en verlaat Nikolajev. Hij wordt door de politie opgespoord, gearresteerd en opgesloten in de gevangenis van Cherson. Later wordt hij overgebracht naar de gevangenis van Odessa. Stichting van de Sociaal-democratische Arbeiderspartij in Rusland (SDAPR). Eerste Partijcongres in Minsk met negen afgevaardigden. Grieks-Turkse oorlog.
1899 L.D. Bronstein bekeert zich in de gevangenis tot de leer van Karl Marx.
Wordt administratief (zonder gerechtelijk vonnis) veroordeeld tot vier jaar ballingschap.		 Mei-juli: conferentie in Den Haag voor de vreedzame regeling van internationale conflicten.
Begin van de Burgeroorlog in ZuidAfrika.
Eduard Bernsteins Voraussetzungen des Sozialismus und die Aufgaben der Sozialdemokratie (‘revisionisme’) lokt felle discussies uit.
1900 L.D. Bronstein in de etappegevangenis in Moskou. Trouwt daar ondanks verzet van zijn vader met Alexandra Sokolovskaja. Hoort voor het eerst van Lenin. In de zomer reis met de Trans-Siberische Spoorweg naar Irkoetsk, van daar naar Oest-Koet. Geboorte van zijn eerste dochter. Werkt als boekhouder. Bokseroorlog in China.
Stichting van de Iskra.
Europese mogendheden, Ver. Staten en Japan maken einde aan de ‘politiek van de open deur’ in China.
Emile Vandervelde wordt voorzitter van het Bureau der Tweede Internationale.
1901 L. D. Bronstein in Vercholensk. Werkt als journalist. Geboorte van zijn tweede dochter. Stichting van een Internationale Vakvereniging in Amsterdam.
1902 1902 L. Bronstein leest Lenins brochure Wat te doen? en illegale uitgaven van de Iskra.
Vlucht naar Irkoetsk. Kiest de naam Trotski. Bereikt Samara.
Ontvangt daar oproep om naar Londen te komen. Passeert illegaal de Oostenrijkse grens. Arriveert in oktober te Londen.		 Australië verleent – als eerste land ter wereld – kiesrecht aan de vrouwen.
1903 Trotski in Parijs. Leert daar Natalia Sedova kennen.
Verzet zich op het Partijcongres in Londen tegen Lenins scheurmakerij.
Medewerker van de Iskra.		 Partijcongres van de SPD veroordeelt Bernsteins revisionisme.
Tweede Partijcongres van de SDAPR in Brussel en Londen.
Verkiezingsoverwinning van de SPD (81 zetels in de Rijksdag).
1904 Trotski treedt uit de Iskra-redactie. In augustus de brochure Onze politieke opgaven, een zeer scherpe veroordeling van Lenin.
Trotski gaat naar München: samenwerking met Parvus. Brochure Voor de 9de januari met voorwoord van Parvus.		 Begin van de Russisch-Japanse oorlog (tot 1905).
Lenin: Een stap vooruit, twee stappen achteruit.
Rosa Luxemburg keert zich tegen Lenins centralistische opvattingen. Tweede Internationale veroordeelt op congres in Amsterdam de revisionistische doelstellingen.
1905 Trotski reist in februari illegaal naar St-Petersburg. Kort verblijf in Kiev.
Wordt voorzitter van de eerste sovjet. Schrijft met Parvus het Financiemanifest: waarschuwing aan buitenlandse geldschieters geen geld te lenen aan de tsaar.
Wordt op 16 (3) december gearresteerd; de sovjet wordt ontbonden.		 Demonstratie op 22 (9) januari voor het Winterpaleis wordt uiteengeschoten. Verscheidene honderden doden.
Lenin: Twee tactieken in de democratische revolutie (Verklaring van de bolsjewistische tactiek).
Muiterij op pantserkruiser ‘Potemkin’: de bemanning kaapt het schip en brengt het naar Roemenië.
Mijnstaking in het Ruhrgebied. Camille Huysmans secretaris van de Tweede Internationale.
Derde Partijcongres van de SDAPR in april-mei in Londen.
1906 Trotski schrijft in de gevangenis. (Balans en vooruitzicht). Ontwikkelt Parvus’ thesis van de ‘permanente revolutie’ tot een eigen, zelfstandige leer.
2 oktober: begin van het proces.
20 oktober: grote rede van Trotski op het proces.
18 november: vonnis (levenslange dwangarbeid in Siberië). Geboorte van Trotski’s oudste zoon.		 Internationaal verbod op nachtwerk voor vrouwen.
Eerste Doema ontbonden. Nieuwe verkiezingen.
Tweede Doema ontbonden. Nieuwe verkiezingen.
Vierde (‘Verzoenings-’) Partijcongres van de SDAPR in Stockholm.
1907 18 (5) januari: begin van deportatie naar Siberië.
25 februari: vlucht van Trotski dwars door de winterse toendra. Bereikt St-Petersburg. Van daar naar Finland en Duitsland. Trotski eist op het partijcongres de ‘Europeanisering van de Russische arbeidersbeweging’.
Keert zich tegen strooptochten ten bate van de partijkas.
Reist naar Berlijn en Wenen.
Geboorte van zijn tweede zoon.
Trotski wordt lid van de Oostenrijkse Partij.		 Mei: Vijfde Partijcongres in Londen juni-oktober: Vredesconferentie in Den Haag.
18-24 augustus: Zitting van de Tweede Internationale in Stockholm. Resolutie tegen de oorlog.
Tweede vredesconferentie in Den Haag.
Stalins overval op een geldtransport. Raspoetin doet zijn intrede aan het hof van de tsaar.
In China publiceert Sun Yat-sen het programma voor de democratisering van het rijk.
1908 Trotski geeft in Wenen de krant Pravda uit, bestemd voor ‘simpele arbeiders’. Wordt snel populair. Propageert de aaneensluiting van de twee SDAPR-vleugels: mensjewieken en bolsjewieken. Door Lenin om die reden voor ‘revisionist’ uitgemaakt. Vrouwenkiesrecht in Denemarken.
In Rusland worden 73 kranten en tijdschriften verboden.
1909 Trotski noemt in de krant Kievse Gedachte de Balkan de Europese ‘doos van Pandora’. Anarchistische opstand in Barcelona.
In Nederland worden de orthodoxe marxisten uit de SDAP gestoten; zij stichten de Sociaal Democratische Partij (SDP).
1910 Trotski publiceert in Vorwärts een scherp artikel tegen de bolsjewieken. Definitieve breuk met Lenin (tot 1915).
Te gast op de Internationale conferentie in Kopenhagen en het panslavisch congres in Sofia.		 Januari: verzoening tussen de leiders van de bolsjewieken en mensjewieken in Parijs (duurt slechts enkele maanden).
Oktober: Internationale Conferentie in Kopenhagen.
1911 Te gast op het Partijcongres van de Duitse socialistische partij (SPD) in Jena. Tracht tevergeefs geld los te krijgen. Liebknecht: Militarismus und Anti-militarismus.
Moord op Stolypin betekent het einde van de poging in Rusland een middenstand van boeren te organiseren.
10 oktober: begin van de Chinese revolutie.
20 december: Sun Yat-sen wordt president van (Zuid-)China.
1912 Trotski’s moeder sterft.
September: Kievse Gedachte stuurt Trotski als correspondent naar de Balkan. Zijn oorlogsreportages over gruweldaden in beide kampen baren opzien in alle landen. Wordt in Bulgarije niet aan het front toegelaten. Miljoekov noemt Trotski een ‘agent van Oostenrijk’.


‘Veldheer Trotski’ doet zijn eerste ervaringen op.		 De bolsjewieken geven in St-Petersburg een krant uit, die Pravda heet; hoofdredacteur is Stalin, die Trotski onmiddellijk aanvalt.
In Duitsland wordt de SPD de sterkste partij.
Internationaal Congres in Bazel proclameert strijd tegen oorlogsdreiging.
Bolsjewieken vormen in januari in Praag een autonome partij.
Begin van de eerste Balkanoorlog.
1913 Trotski voorspelt de ineenstorting van het Habsburgse keizerrijk.
Ontmoet Stalin in Wenen.
Werkzaam als oorlogscorrespondent voor de tweede Balkanoorlog.
Bezoekt Dobroedsja.
Opnieuw in Wenen.		 Dood van August Bebel.
Rosa Luxemburg: Akkumulation des Kapitals.
In Nederland treedt een socialist toe tot een liberale regering. Kautsky geeft Marx’ Kapital uit in een voor iedereen te begrijpen volksuitgave.
Stalin: Marxisme en nationaal probleem (eis tot recht op zelfbeschikking, die Stalin het ergst krenkte).
28 juni: de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand wordt in Sarajevo door Servische nationalisten vermoord.
1914 Trotski in juli te Brussel. Triomfeert: Bureau van de Tweede Internationale veroordeelt Lenins tactiek.
Trotski keert naar Wenen terug.

1 augustus: met eigen gezin naar Zwitserland.








November: Trotski’s brochure Der Krieg und die Internationale verschijnt in Zürich: eist vrede zonder herstelbetalingen en annexatie van grondgebied. Kievse Gedachte zendt hem als oorlogscorrespondent naar Frankrijk. Werkt mee aan emigrantenkrant Golos. Trotski bestudeert in de bibliotheken theoretische problemen van de oorlogvoering. Trotski distantieert zich van Parvus: Nachruf auf einen lebenden Freund, omdat die zich aan het Duitse ‘imperialisme’ had verkocht.		 Juli: Franse president Poincaré bezoekt de tsaar. Stakingen en reusachtige demonstraties van de arbeiders.
28 juli: Oostenrijk-Hongarije verklaart Servië de oorlog.
Samenroeping van het Bureau van de Tweede Internationale in Brussel.
Duitsland verklaart Frankrijk, Rusland en België de oorlog. Italië en Nederland blijven neutraal.
Turkije sluit zich aan bij de Centrale mogendheden Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
7 augustus: Lenin wordt in Galicië gearresteerd, komt na interventie van Oostenrijkse socialisten vrij, reist naar Bern.
Tweede Internationale staat volledig machteloos.
Openstelling van het Panamakanaal.
1915 Publicatie van Golos moet worden stopgezet (op aandringen van de Russische regering). Nasje Slovo begint te verschijnen.
5 mei: Radek biedt, in opdracht van Lenin, Trostki aan medewerker te worden van een nog te stichten revue (brief hier voor het eerst gepubliceerd).

5 september: opening van conferentie van Zimmerwald. Trotski stelt het Manifest op.
Oktober; verzoening tussen Trotski en Lenin in Parijs.

5 mei: Italië verklaart de oorlog aan zijn vroegere bondgenoten.
Einstein: relativiteitstheorie.

Morgani neemt initiatief voor internationale conferentie. Zimmerwald: 38 afgevaardigden uit 11 landen. Lenin aanvaardt (waarschijnlijk al sinds november 1914) geld uit Duitsland en financiert er zijn krant mee.
22 afgevaardigden in de Duitse Rijksdag stemmen tegen nieuwe oorlogskredieten.
1916 Trotski reist door de Franse provincies aan het front. Krijgt verbod van de autoriteiten om naar Kienthal te reizen voor de 2de conferentie van Zimmerwald.
15 september: Nasje Slovo verboden.
16 september: Frankrijk wijst Trotski uit.
30 oktober: wordt door twee politiemannen naar de Spaanse grens gebracht.
20 december: vertrekt met zijn gezin met stoomschip naar de Ver. Staten.		 Roemenië verklaart de oorlog.
Zeeslag in het Skagerrak.
Liebknecht wordt uit de SPD gesloten en tot vier jaar tuchthuis veroordeeld. Rosa Luxemburg: Die Krise der Sozial-demokratie (Junius brochure). Lenin: Het imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme. Vandervelde wordt (eerste socialistische) minister in België.
Herman Gorter ontmoet Lenin in Zwitserland.
1917 Aankomst in New York. Wordt enthousiast ontvangen door Russische emigranten. Medewerker van Novi Mir.
Maart: eerste berichten over omwenteling in St.-Petersburg. Trotski begint onmiddellijk voorbereidselen te treffen voor terugkeer naar Rusland.
27 maart: Gaat aan boord van Noors stoomschip; op 3 april in Halifax door Britse marinepolitie van boord gehaald en opgesloten in krijgsgevangenkamp.
Protesten in Rusland: Trotski scheept opnieuw in (29 april), komt op 17 (4) mei in Petrograd aan. Stormachtige begroeting. Trotski bezoekt de sovjet in het Smolny(-instituut); 24 mei: eerste ontmoeting met Lenin.
Trotski sticht krant Vperjod; waarvan slechts 18 nummers verschijnen.
Eist (na Lenins vlucht) dat men hem arresteert; 25 juli: Trotski wordt gearresteerd, wordt in de gevangenis lid van de SDAPR (bolsjewieken).






Trotski organiseert vanuit de gevangenis verzet tegen Kornilov.

17 september: Trotski op vrije voeten. Bouwt met Rode Garde betrouwbaar leger op.
6 oktober: Trotski opnieuw voorzitter van de sovjet.
29 oktober: de garnizoensregimenten volgen alleen Trotski’s bevelen op.
6/7 november: staatsgreep; slechts acht doden.
7 november: bestorming van het Winterpaleis.
8 november: Trotski volkscommissaris van Buitenlandse Zaken.
10 november: krijgt de door Kerenski ter hulp geroepen troepen zonder strijd op zijn hand. Trotski begint met zijn publicatie van geheime verdragen waaruit blijkt dat Rusland de oorlog heeft verklaard om ‘Galicië’ en Constantinopel te veroveren en de heerschappij over de Balkan te verwerven.





December: Trotski leider van de Russische delegatie tijdens de onderhandelingen in Brest-Litovsk.		 Stichting van de USPD.


10 maart: algemene staking in Petrograd; 13 maart: in Moskou; 15 maart: Nicolaas II abdiceert. Voorlopige Regering onder leiding van vorst Lvov.
6 april: Ver. Staten verklaren de oorlog.
Vredesresolutie van de Duitse Rijksdag. Muiterij in de Duitse oorlogsvloot (twee matrozen standrechtelijk doodgeschoten).
9 april: Lenin reist met 35 landgenoten van Zürich door Duitsland naar Stockholm.
16 april: Lenin arriveert in Petrograd.
16 juni: Groot-Russisch Sovjetcongres geopend; 820 afgevaardigden, onder wie slechts 105 bolsjewieken.
16-18 juli: mislukte bolsjewistische putsch in Petrograd.
20 juli: Kerenski minister-president en dictator. Finland onafhankelijk.
augustus: 6de Partijcongres van de bolsjewieken.
1 september: Duitse offensieven tegen Petrograd.
9-14 september: mislukte putsch van generaal Kornilov.
16 september: Rusland wordt een republiek.

20 oktober: Voorparlement geopend.
Vertrek van de bolsjewieken.
23 oktober: eerste Politburo van de bolsjewieken.
7 november: bolsjewistische machtsovername. Kerenski vlucht.

15 november: proclamatie van het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren.
25 november: verkiezingen voor grondwetgevende Nationale Vergadering. Bolsjewieken krijgen 9,8 miljoen, de sociaaldemocraten 22 miljoen van de 41,7 miljoen uitgebrachte stemmen.
28 november: Sovjetregering doet voorstel voor algemene wapenstilstand.
6 december: Finland onafhankelijk.
11 december: Litouwen onafhankelijk.
15 december: wapenstilstand met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
22 december: begin van de vredesonderhandelingen in Brest-Litovsk.
30 december: Japanse troepen landen in Vladivostok.
1918










Half maart: Trotski wordt voorzitter van de Opperste Oorlogsraad (Opperbevelhebber van de Strijdkrachten.)
22 april: Trotski neemt tsaristische officieren in zijn leger op: Stalin beschuldigt hem van ‘verraad aan de revolutie’. Trotski schept weer orde. Trotski bereidt proces tegen Nicolaas II voor.
Trotski voert weer strenge disciplinestraffen in het Rode Leger in.





Begin september: Trotski rijdt in een ‘commandotrein’ naar het front aan de Volga om de ineengestorte linies weer op te bouwen.
10 september: overwinning bij Kazachstan. Trotski keert naar Moskou terug.
Oktober: eerste aanvallen van Stalin in het openbaar tegen Trotski.		 6 januari: bijeenkomst van de Nationale Vergadering na de vrije verkiezingen wordt door de bolsjewieken verhinderd.
8 januari: Amerikaanse president Wilson maakt vredesplan in 14 punten bekend.
22 januari: Oekraïne proclameert onafhankelijkheid.
9 februari: vredesverdrag tussen de centrale mogendheden en ‘onafhankelijk’ Oekraïne.
10 februari: onderhandelingen in Brest-Litovsk afgebroken.
24 februari: Estland onafhankelijk.
27 februari: stichting van het Rode Leger.
3 maart: ‘dictaatvrede’ van Brest-Litovsk.
Maart: 7de Partijcongres van de bolsjewieken in Petrograd.
25 maart: Wit-Rusland onafhankelijk.
april-mei: Georgië, Azerbeidjan en Armenië roepen de onafhankelijkheid uit.
7 mei: Roemenië sluit vrede met de centrale mogendheden.
Juni: begin van de buitenlandse interventie in Rusland: Britse en Franse troepen landen in Moermansk en Archangelsk.
16 juli: Nicolaas II met zijn gezin in Jekaterinenburg doodgeschoten.
6 augustus: Lenin zwaar gewond bij een aanslag.
2 september: stichting van de Tsjeka (geheime politie).



November: Troelstra, leider van de SDAP, verklaart in de Tweede Kamer dat voor de Nederlandse arbeiders het ogenblik gekomen is om de macht te grijpen (‘vergissing van Troelstra’).
18 november: Letland onafhankelijk.
1 december: stichting van Joegoslavië.
31 december: stichting van de communistische partij in Duitsland (KPD).
1919 Trotski rijdt in zijn commandotrein naar de fronten. Redt in november Petrograd.
7 november: Trotski brengt bij het Centraal Uitvoerend Comité verslag uit over zijn overwinning. Wordt onderscheiden met de Orde van de Rode Vlag (hoogste onderscheiding).		 15 januari: moord op Rosa Luxemburg.
Maart: stichting van de Derde Internationale.
Burgeroorlog in Rusland: Koltjsak rukt uit het oosten op naar Centraal-Rusland (voorjaar); Denikin trekt uit het zuiden op tegen Moskou (zomer); Joedenitsj tracht Petrograd te veroveren.
1920 22 januari: Trotski vreest voor een Pools offensief en versterkt het Rode Leger.
1 mei: Trotski proclameert de ‘nationale oorlog’ en doet een beroep op het Russische volk om de Poolse indringer ‘eruit te gooien’. Verbiedt tegelijkertijd het mishandelen van katholieken en weerloze krijgsgevangenen.
Overwinning op Polen.
Dood van Trotski’s vader.
November: einde van de Burgeroorlog; overwinning van het Rode Leger op alle fronten.
Trotski’s commandotrein wordt museum.
Trotski wordt commissaris voor het Transportwezen.		 Maart: opmars van de Polen.
April tot oktober: Russisch-Poolse oorlog. Poolse pogroms tegen de joodse bevolking.
Juli-augustus: tweede congres van de Communistische Internationale.
13-16 augustus: het ‘wonder aan de Weichsel’: het Rode Leger wordt verslagen en moet terugtrekken omdat Stalin, politiek commissaris van legergroep-Zuid, die bij Lemberg opereerde, tegen de bevelen in, niet naar Warschau was opgerukt.
12 oktober: voorlopige vrede met Polen.
Lenin geeft zijn vergissing toe en volgt Trotski’s advies op.
24 en 28 november: Gorter debatteert in Moskou met Lenin over revolutionaire tactiek.
1921 Februari: achter Trotski’s rug wordt aan het Rode Leger bevel gegeven binnen te rukken in Georgië, een mensjewistisch bolwerk.
Maart: heeft de leiding van de militaire opperaties tegen de matrozen van Kroonstad, die ooit zijn elitetroepen waren geweest.

Opstand van de matrozen in Kroonstad.
10 maart: Stalin wordt algemeen secretaris van de Partij.
18 maart: vrede van Riga met Polen.
Maart: 10de Partijcongres van de bolsjewieken.
NEP (Nieuwe Economische Politiek) beëindigd: versoepeling van de maatregelen inzake grondbezit.
Herstel van de ontwrichte industrie en landbouw.
Hongersnood (tot 1922).
Maart-april: 11de Partijcongres. Stichting van de Communistische Partij in België.
1922 Mei: Trotski ziek. April-mei: Sovjet-Unie voor het eerst uitgenodigd op internationale conferentie (Economische Wereldconferentie in Genua).
Verdrag van Rapallo.
Lenins gezondheidstoestand verbetert.
31 oktober: Mussolini wordt regeringsleider in Italië.
December: Eerste Uniecongres. Siberische republieken ingedeeld bij de Sovjet-Unie.
16 december: Lenin krijgt tweede hartaanval.
25 december: brief Testament van Lenin aan het Centraal Comité.
4 januari: Lenin dicteert aanvulling bij zijn Testament.
9 maart: derde hartaanval van Lenin.
April: 12de Partijcongres.
1923 Herfst: Trotski weer ziek na eendenjacht (griep). Gelooft dat het in Duitsland tot een revolutie zal komen. Democratie binnen de Communistische Partij van de Sovjet-Unie wordt volledig uitgebannen. Vanaf september voortdurend illegale stakingen van arbeiders.
7 september: voorstel in het Politburo om maatregelen te nemen tegen partijleden die oppositie dulden.
1924 18 januari: Trotski voor een herstellingskuur naar de Kaukasus. Verneemt onderweg overlijden van Lenin. Wordt door Stalin verkeerd geïnformeerd over de dag van de begrafenis.
Zomer: Stalin isoleert Trotski in de Partij. Brief van Trotski aan Tsjeidse gepubliceerd.
Trotski ontkent onder druk van de Partij het bestaan van Lenins Testament.



2 november: begin van de campagne tegen Trotski.
6 november: publicatie van het derde deel van Trotski’s memoires.		 21 januari: onverwacht overlijden van Lenin.
Opstand in Georgië onderdrukt.
Mei: 12de Partijcongres. Lenins Testament wordt niet bekendgemaakt (dat gebeurt pas op het 20ste Partijcongres in 1956 op initiatief van Chroesjtsjov).
Stalin en Zinovjev minimaliseren Trotski’s verdiensten in de Burgeroorlog en de revolutie van 1917.
1925 Januari: de partijorganisatie van Leningrad eist uitsluiting van Trotski uit de Partij.
17 januari: Trotski tijdens een plenaire vergadering van het CC ontslagen als commissaris van Oorlog en daardoor beroofd van zijn macht.
Mei: krijgt de leiding van Economische Zaken.
Wordt ervan beschuldigd de Amerikaan Eastman het Testament in handen te hebben gespeeld, die in een boek uittreksels heeft gepubliceerd.

April: 14de Partijcongres.
Oktober: conferentie van Locarno.
December: 4de Congres van de Chinese Communistische Partij (59.000 leden).
Kwomintang sluit alle communisten uit.
1926 Trotski en Natalia voor een geneeskundige behandeling naar Berlijn.
Terugkeer op 3 juni. Trotski wordt symbool van de oppositie tegen Stalin.
18 oktober: New York Times publiceerd volledige tekst van Lenins Testament.
25 oktober: Trotski uit het Politburo gesloten.


25 oktober: Zinovjev wegens ‘trotskisme’ vervangen als voorzitter van de Komintern.
1927 31 maart: Trotski valt Stalins politiek inzake China aan.


Juli: partijrechtbank weigert Trotski uit de Partij te stoten.


23 oktober: Stalin eist opnieuw uitsluiting van Trotski.
14 november: Trotski uit de Partij gesloten.		 27 maart: opstand in Sjanghai onderdrukt. Tsjang Kai-sjek laat alle communisten vermoorden.
Mei: 5de Congres van de Chinese Communistische Partij.
1 juli: Sovjetadviseurs verlaten China.
17 augustus: eerste Chinese sovjetrepubliek.
1 september: ‘herfstoogst-opstand’ in Hoenan. Mao Zedong treedt op de voorgrond.

11-13 december: opstand in Kanton.
1928 16 januari: Trotski verbannen naar Siberië.
18 januari: wordt met geweld gedwongen naar Alma Ata te vertrekken.
9 juni: Trotski’s dochter Nina overlijdt nadat haar medicijnen uit de Kremlin-apotheek zijn geweigerd.
Haar man Nevelson wordt gearresteerd en gedeporteerd.
17 december: Stalin eist uitwijzing van Trotski uit Sovjet-Unie.
22 december: Trotski, Natalia en Ljova met geweld gedwongen te vertrekken.		 1 januari: opstand in Hoenan.
Januari: alle bekende trotskisten naar Siberië gedeporteerd.

Juli-augustus: 6de Partijcongres van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie.
Eerste vijfjarenplan in de Sovjet-Unie.
Hendrik de Man. Socialisme et marxisme.
Eind 1928: 8000 trotskisten gearresteerd of verbannen.
1929 In de nacht van 10 op 11 februari wordt Trotski met gezin in Odessa in het geheim aan boord van een schip gebracht; zijn tweede zoon Sergej blijft achter.
12 februari: aankomst in Constantinopel. Trotski huurt huis op het eiland Kizil Adalar (in de Zee van Marmara). Mijn Leven en Geschiedenis van de Russische revolutie voltooid.
13 juli: 400 gedeporteerde trotskisten capituleren voor Stalins terreur. Eind 1929 nog slechts 1000 in gevangenschap of verbannen.		 Stalin wordt de enige leider van de Partij.




Oktober: economische wereldcrisis breekt uit in New York.
1930 Ineenstorting van de trotskistische oppositie in de Sovietunie.
Trotski heeft weinig succes met zijn pogingen om West-Europese communistische partijen aan zijn kant te krijgen. Geeft een Bulletin uit.		 Juni-juli: 16de Partijcongres in Moskou.
Boeren slachten 15 miljoen koeien en ossen, 40 miljoen zeugen en schapen, 7 miljoen varkens en 4 miljoen paarden uit protest tegen Stalins collectivisering van de landbouw.
Dood van Troelstra.
1931 Januari: Trotski’s tweede dochter Sinaida komt met vijfjarige zoon aan op Kizil Adalar. Twee dochters en hun moeder (Trotski’s eerste vrouw) moeten achterblijven.
Februari: Ljova gaat naar Berlijn om te studeren.
Maart: brand verwoest Trotski’s bibliotheek; zijn archief wordt gered.		 Werkloosheid in West-Europa en Amerika.
Hongercatastrofe in de Sovjet-Unie als gevolg van de collectivisering.
Japan bezet Mantsjoerije.
1932 April: Trotski voorspelt Hitlers kruistocht tegen de Sovjet-Unie!
Alle familieleden van Trotski buiten de Sovjet-Unie vervallen verklaard van hun burgerrechten.
25 november: referaat in Kopenhagen voor 2000 toehoorders.		 30 miljoen werklozen in de hele wereld.
Hongersnood in de Sovjet-Unie.
Japan bezet Sjanghai. Mao Zedong verklaart de oorlog aan Japan.
Stichting van keizerrijk Mantsjoekwo.
1933 5 januari: Sinaida Volkov pleegt in Berlijn zelfmoord.
17 juli: Trotski vertrekt uit Constantinopel.
24 juli: aankomst in Marseille (verblijfsverbod in Frankrijk opgeheven); vestigt zich in het geheim in Barbizon.		 30 januari: in Duitsland grijpt Hitler de macht.
1 april: pogrom in Duitsland.
Januari-februari: 17de Partijcongres in Moskou.
Emile Vandervelde voorzitter van de Belgische Werkliedenpartij.
1934 Trotski’s verblijfplaats wordt ontdekt. Scheert zijn baard af. Zwerft door Frankrijk. Duikt in juli onder in Domesne (bij Grenoble).
Leeft met Natalia Sedova als een gevangene in zijn huis.
Trotski wordt ervan beschuldigd de moord op Kirov te hebben georganiseerd.		 30 juni: begin van de SS-terreur in Duitsland; Hitler wordt staatshoofd. Moord op Alexander I van Joegoslavië.
2de Vijfjarenplan in de Sovjet-Unie.
16 oktober: begin van de Lange Mars van de communisten in China.
1 december: moord op Sergej Kirov (in opdracht of met medeweten van Stalin).
Hendrik de Man ontwerpt het plansocialisme (‘Plan van de Arbeid’).
1935 Juni: Noorwegen geeft Trotski een inreisvisum.
18 juni: aankomst in Oslo.
De verraden revolutie voltooid (laatste werk).		 Volksfront in Frankrijk en Spanje.
Begin van de oorlog in Abessinië.
16 juli: begin van de Spaanse Burgeroorlog.
Communistische Partij Holland (1918) wordt Communistische Partij Nederland (CPN).
1936 4 augustus: mysterieuze aanslag op Trotski’s huis.
September: Trotski’s huis onder bewaking geplaatst om hem politieke activiteiten onmogelijk te maken (dat redt hem waarschijnlijk het leven).
Visum voor Mexico.
Sergej, Trotski’s jongste zoon, gearresteerd (waarschijnlijk door GPOe-agenten in 1938 in Vorkoeta vermoord).		 19 en 25 augustus: eerste schijnproces in Moskou.
1937 9 januari: aankomst in Tampico (Mexico).
Gorki, Sjolochov en Ehrenburg willen Trotski’s dood: ‘schiet de dolle honden dood’; Dreiser, Feuchtwanger, Barbusse en Aragon sluiten zich bij hun eis aan.
Maart: Amerikaanse, Tsjechische, Franse en Britse trotskisten vormen een onderzoekscommissie voor een ‘tegenproces’ (begint op 10 april, eindigt op de 17de met vrijspraak van Trotski).




7 juli: Japanse inval in Noord-China.
93 pct. van alle boerderijen in de Sovjet-Unie gecollectiviseerd.
Hoogtepunt van de schijnprocessen.
Toechatsjevski geëxecuteerd.
Ca. 20.000 Sovjetofficieren worden het slachtoffer van de ‘zuivering’.
Begin van de Japans-Chinese oorlog.
1938 16 februari: Lev (Ljova), Trotski’s oudste zoon, overlijdt in een Parijs ziekenhuis (waarschijnlijk vergiftigd). Ook twee voormalige secretarissen van Trotski worden vermoord.
Trotski werkt aan een biografie van Lenin.		 Laatste schijnproces in Moskou. Buiten de hoofdstad gaan de processen tegen ‘gevaarlijke individuen’ door.
Bezetting van Oostenrijk (‘Bloemenoorlog’).
Otto Hahn ontdekt de kernsplijting.
Dood van Vandervelde.
Stichting van de Vierde Internationale.
Veertigurenweek in de Ver. Staten.
Duitse bezetting van het Sudetengebied.
Pogroms tegen de joden in Duitsland.
1939 Maart: Trotski koopt een huis in Coyoacán, laat er een ‘vesting’ van maken. Zijn enige overblijvende kleinzoon wordt door vrienden naar Coyoacán gebracht.
Trotski veroordeelt de verdeling van Polen door Hitler en Stalin: Polen zal herrijzen, maar de Komintern nooit!		 Maart: 18de Partijcongres in Moskou.
Italië bezet Albanië.
De Man wordt voorzitter van de BWP.
1 september: begin van de Tweede Wereldoorlog.
Generaal Eitington begint met de voorbereiding van de moord op Trotski.
1940 27 februari: Trotski schrijft zijn testament.
3 maart: in een nawoord mediteert hij over de vrijwillige dood. Hij voelt zich ziek.
24 mei: als politieman vermomde moordenaars dringen Trotski’s huis binnen. Aanslag op Trotski en zijn kleinzoon Leva mislukt.
20 augustus: moordaanslag door Jacson-Mercader op Trotski.
21 augustus: Trotski sterft.
22 augustus: 300.000 mensen volgen de lijkstoet.
27 augustus: verassing van Trotski’s lijk.
9 april: Duitse invasie in Noorwegen en Denemarken.
10 mei: Duitsland valt Nederland, België en Frankrijk binnen.
16 juli: ‘slag om Engeland’ (tot oktober).
1941   22 juli: Duitsland valt de Sovjet-Unie aan.
1942   Slag om Stalingrad (capitulatie op 31 januari 1943).
1945   Capitulatie van Duitsland.
7de Congres van de Chinese Communistische Partij (1,2 miljoen leden).
1949   1 oktober: Mao proclameert de Chinese Volksrepubliek.
1953   Dood van H. de Man.
1954   Nieuwe golf van ‘zuiveringen’ in de Sovjet-Unie met sterk antisemitisch karakter; eindigt met de dood van Stalin (5 maart).
1956   20ste Partijcongres in Moskou.
Chroesjtsjov beschuldigt Stalin van onvoorstelbare misdaden.
1961   22ste Partijcongres in Moskou: Stalins stoffelijk overschot wordt verwijderd uit het mausoleum en in het geheim bijgezet aan de muur van het Kremlin.
1968   Mei: de trotskistische ‘Ligue communiste’ van Alain Krivine heeft belangrijk aandeel in de opstand van linkse studenten in Parijs.
1969   Krivine krijgt 240.000 stemmen (1 pct.) in de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen.
1970   21-22 november: conferentie ‘Red Europe Rouge’ in Brussel, georganiseerd door de Vierde Internationale (3000 deelnemers uit 13 Europese landen).