Geschreven: 10 maart 1938
Eerste publicatie: La Verité, 5 mei 1939
Bron: Overgenomen uit: Trotski - Leo Sedov - zoon, vriend strijder. En andere geschriften rond de dood van Leo Sedov. Nieuwe Nederlandstalige Trotski Bibliotheek 1. Revolutionair-Socialistische Publicaties, Groningen 2007
Vertaling: Karel ten Haaf
HTML: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, mei 2007
10 maart 1938
Liefste Jeanne, onze kleine Jeanne,
Natalja heeft net twee brieven van jou ontvangen. Ik ontving één brief van je — het verslag over het verloop van Ljova’s ziekte niet meegerekend. Natalja heeft je een telegram gestuurd. Ze is nog steeds niet in staat om te schrijven. Ze leest en herleest je brieven. Ze huilt, ze huilt erg veel. Wanneer het me lukt om me vrij te maken van mijn werk (reageren op nieuwe beschuldigingen tegen Ljova en mij) zal ik met haar meehuilen. Ze houdt erg veel van je. Ze heeft altijd erg veel van je gehouden, Jeanne. Ze denkt en spreekt over je met enorme genegenheid. Ze ziet je voor zich in het kleine appartement dat je tot kort geleden deelde met Leo. Ze denkt aan deze kleine dingen; en aan jou, Jeanne, in de eerste plaats. Voor Natalja ben je niet alleen maar Jeanne, de dochter van wie ze houdt met zoveel tederheid en met zoveel overgave - zoals alleen Natalja van iemand kan houden — je bent nu een deel van Leo, dat wat over is van de meest intieme kant van zijn persoonlijke leven van de afgelopen paar jaar. Mijn lieve meisje...
Leo betekende erg veel voor me. Veel meer dan iemand zich kan voorstellen. Hij was mij liever dan iedereen op de wereld, afgezien van Natalja. Met Natalja’s hulp probeerde ik op papier te zetten hoe enorm het verlies is dat wij onlangs leden. Ook wij kunnen het idee niet aanvaarden dat hij gestorven is. Tien keer per dag betrap ik mezelf erop dat ik denk: ik moet Ljova schrijven... ik moet Ljova vragen... En Natalja? Zij rouwt voor zichzelf, ze rouwt voor mij, en ze rouwt voor jou. Jeanne, we zullen akkoord gaan met ieder voorstel van jou aangaande je toekomst. Als je hier wilt komen om Natalja te omhelzen, om te worden omhelsd door ons beiden, zullen we onmiddellijk actie ondernemen om je reis mogelijk te maken. Als je besluit om bij ons te blijven, zul je onze geliefde dochter zijn. Als je, na twee of drie maanden, vindt dat het beter zou zijn om terug te keren naar Parijs, dan zullen we dat aanvaarden als niet meer dan natuurlijk. Tot slot: als je vindt dat het te moeilijk zou zijn om op dit moment gescheiden te zijn van Sjeva en de anderen, dan zullen we begrijpen hoe je je voelt. Sjeva’s komst hier zou zekere problemen met zich meebrengen — school, taal — maar we zijn bereid om ook met die mogelijkheid rekening te houden.
Ondanks haar tranen en haar rouw helpt Natalja me met mijn werk. We vechten voor de nagedachtenis van Leo, voor onze beweging. Leo heeft daar al zijn plaats ingenomen, in de geschiedenis van onze beweging, voor altijd. Van over de gehele wereld ontvangen we brieven over hem. De jongeren leren hem kennen en van hem te houden. Hij zal een symbolische figuur worden, onze kleine Ljova, zoals Karl Liebknecht en anderen. Ja, liefste Jeanne, onze kleine Jeanne, hij is niet langer aan je zijde noch zal hij dat ooit weer zijn. Maar hij is een nieuw leven begonnen, één dat is opgegaan in de bevrijdingsbeweging. We moeten doorgaan. We moeten moedig doorgaan. In Parijs, of hier bij ons, mijn lieve kindje, zal het leven moeilijk zijn voor je. De enige manier om de klappen te boven te komen is door te strijden... Natalja zal je schrijven zodra ze sterk genoeg is om een pen vast te houden. Maar in gedachten heeft ze je constant geschreven sinds het afschuwelijke nieuws van 16 februari. Natalja omhelst je — ondanks haar stukgereten, bloedende hart. Ik omhels je ook, Jeanne. We zullen je vanavond weer een telegram sturen. We denken aan je. We rouwen met je.
Liefs,
L.T.
[P.S.] — We lazen in de Mexicaanse pers je verklaring tegenover de Journal over de ‘Amerikaanse dollars’. Het is erg goed dat je het gevecht bent aangegaan. Je moet doorgaan. Het is noodzakelijk om over Ljova te schrijven... over zijn leven in Berlijn en in Parijs. Wij drieën samen zullen zijn biografie schrijven. We zullen alle documentatie over zijn leven verzamelen. Ljova had een heldhaftige natuur — in de meest ware zin van het woord. Hij moet — hij zal — in het geheugen van de mensheid blijven... Houd moed, mijn kleine Jeanne.