Geschreven: 19 juli 1938
Eerste publicatie: Socialist Appeal, 13 augustus 1938
Eerste publicatie in het Nederlands: De Nieuwe Fakkel, 9 september 1938 (onder de titel: Werd Leo Sedoff vermoord?)
Bron: Overgenomen uit: Trotski - Leo Sedov - zoon, vriend strijder. En andere geschriften rond de dood van Leo Sedov. Nieuwe Nederlandstalige Trotski Bibliotheek 1. Revolutionair-Socialistische Publicaties, Groningen 2007
Vertaling: onbekend
Deze versie: Spelling en interpunctie aangepast, verder licht herzien door Karel ten Haaf
HTML: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, mei 2007
19 juli 1938
Aan de heer Penegal Onderzoeksrechter van het Gerechtshof Departement van de Seine
Geachte heer,
Vanmorgen kreeg ik van mijn advocaten, de heren Rosenthal en Rous, gegevens die betrekking hebben op het voorlopig onderzoek en de medische uitkomsten van de dood van mijn zoon Leo Sedov. In een zó tragische en belangrijke zaak zie ik het als mijn recht mij openlijk uit te spreken zonder daarbij diplomatie te gebruiken. De aan mij gezonden documenten hebben mij verbaasd door wat daarin verzwegen werd. Het politiële onderzoek zowel als het rapport van de geneeskundigen, past klaarblijkelijk de lijn toe van de zwakste weerstand. Op die manier kan de waarheid niet aan het daglicht komen.
Heren doktoren komen tot de conclusie dat de dood van Sedov wel aan natuurlijke oorzaken toegeschreven kan worden. Deze conclusie mist in de gegeven omstandigheden elke inhoud. Iedere ziekte kan onder bepaalde omstandigheden tot de dood leiden. Aan de andere kant is er geen ziekte of zo goed als geen, die noodzakelijk met de dood eindigen moet op een gegeven ogenblik. Het rechtelijk onderzoek heeft niet te maken met een theoretische vraag, of een bepaalde ziekte met de dood geëindigd zou kunnen zijn, maar veeleer met de praktische vraag, of iemand die ziekte verzwaard kan hebben met de bedoeling Sedov zo spoedig mogelijk uit de weg te ruimen.
Gedurende het proces tegen Boecharin-Rikov van dit jaar in Moskou, werd met cynische openhartigheid ontsluierd, dat een van de methoden van de GPOe bestaat uit het verhaasten van de dood van een zieke.
De vroegere chef van de GPOe, Menzjinski en de schrijver Gorki waren niet jong en ziek; hun dood kon daarom gemakkelijk verklaard worden met “natuurlijke oorzaken”. Dat is hetgeen de officiële conclusies van de doktoren oorspronkelijk vaststelden. Echter vernam de mensheid uit de processen van Moskou, dat de sterren van de Moskouse geneeskundige wereld onder leiding van de vroegere chef der geheime politie Jagoda, de dood van zieken verhaastten door middel van methoden, die niet of slechts moeilijk betrapt konden worden. Van het standpunt van de vraag, die ons betreft is het een onverschillige zaak, of het getuigenis van de beklaagden voor wat de details betrof vals of juist was. Voldoende is, dat geheime methoden van vergiftiging, het verbreiden van besmetting, het veroorzaken van tocht en in het algemeen het verhaasten van de dood tot het arsenaal van de GPOe behoren. Zonder verder in details te treden neem ik de vrijheid uw aandacht te vestigen op het officiële verslag van het proces Boecharin-Rikov, dat gepubliceerd werd door het Commissariaat van Justitie der Sovjet-Unie.
Deskundigen verklaren, dat de dood ook het gevolg van natuurlijke oorzaken “zou kunnen zijn”. Natuurlijk zou dat kunnen. Uit alle bijzonderheden van de zaak blijkt echter, dat geen van de doktoren de dood van Sedov verwacht hebben. Duidelijk is dat de GPOe, die iedere stap van Sedov bewaakte, haar hoop niet kon bouwen op de mogelijkheid dat “natuurlijke oorzaken” hun werk van vernietiging zouden voltooien zonder hulp van buiten. De ziekte van Sedov en zijn operatie boden zeer gunstige mogelijkheden voor een ingrijpen van de GPOe.
Mijn advocaten hebben alle gegevens te uwer beschikking gesteld, die aantonen, dat de GPOe de opruiming van Sedov als één van haar voornaamste taken zag. In het algemeen gesproken kunnen Franse juridische autoriteiten geen twijfel in dit opzicht koesteren, na de drie Moskouse processen en vooral na de onthullingen van de Zwitserse en de Franse politie met betrekking tot de moord op Reiss. Lange tijd en vooral in de laatste twee jaar werd Sedov voortdurend door een GPOe-bende belegerd, die in Parijs bijna even vrij optreedt als in Moskou. Gehuurde moordenaars hadden voor Sedov een val gezet in Mulhausen van dezelfde soort als de val, die tegen Reiss gebruikt werd. Slechts bij toeval ontsnapte Sedov toen aan die val. De namen van de misdadigers en hun rol zijn u, Edelachtbare, bekend en ik ga daarom niet verder op dit punt in.
Op 4 februari 1937 publiceerde Sedov een artikel in het Franse tijdschrift Confessions, waarin hij waarschuwde dat zijn gezondheid uitstekend was, dat zijn geest niet gebroken was door de vervolgingen, dat hij er niet aan dacht door zelfmoord te verdwijnen, zodat bij plotselinge dood de aansprakelijke elementen in het kamp van Stalin gezocht moesten worden. Dit nummer van de Confessions zond ik naar Parijs om in uw handen te worden gesteld, Edelachtbare, en daarom citeer ik uit mijn geheugen. De profetische waarschuwing van Sedov, die voortvloeide uit onaanvechtbare en algemeen bekende feiten van historische grootte, zou naar mijn idee de loop en het karakter van het juridische onderzoek bepaald moeten hebben.
De samenzwering van de GPOe om Sedov neer te schieten, te wurgen, te verdrinken, te vergiftigen of te besmetten was een wezenlijk en onveranderd feit in de laatste twee jaren van zijn leven. Zijn ziekte was slechts een episode. Zelfs in het hospitaal was Sedov genoodzaakt zich onder de onjuiste naam van Martin te laten inschrijven om — zij het slechts ten dele — het werk moeilijker te maken van de bandieten, die zijn stappen nagingen. In die omstandigheden kan de justitie het zichzelf niet gemakkelijk maken met een abstracte formule: “Sedov zou door natuurlijke oorzaken gestorven kunnen zijn”, zolang het tegendeel niet is vastgesteld, dat namelijk de machtige GPOe een gunstige gelegenheid had laten passeren om de “natuurlijke oorzaken” uit te buiten.
Gezegd kan worden, dat de bovengenoemde omstandigheden, hoe belangrijk op zichzelf, de negatieve uitkomsten van de medische experts niet kunnen veranderen. Ik behoud mij het recht voor op deze kwestie terug te komen in een speciaal document, na de consultatie van bevoegde doktoren. Dat geen sporen van vergif gevonden werden, betekent niet, dat geen vergiftiging plaatsvond en in ieder geval betekent het niet, dat de GPOe haar toevlucht niet nam tot enige andere maatregelen om te beletten, dat het organisme na een operatie de ziekte te boven zou komen. Als er sprake was van een normaal geval, onder normale levensvoorwaarden, dan zouden de bevindingen van de deskundigen, hoewel zij de kwestie niet geheel uitputten, haar volle overtuigingskracht hebben behouden. Maar wij hebben met een totaal abnormaal geval te doen, namelijk de door de doktoren zelf niet verwachte dood van een geïsoleerde banneling, die volgde op een langdurig duel tussen hem en een machtige staatsmachine, beschikkend over onuitputtelijk materiaal, technische en wetenschappelijke hulpbronnen.
Het formele medische onderzoek is te meer ontoereikend, omdat het hardnekkig het hoofdmoment in de geschiedenis van de ziekte over het hoofd ziet. De eerste vier dagen na de operatie waren dagen van duidelijke verbetering van de gezondheid van de geopereerde patiënt, wiens toestand zo gunstig werd geacht, dat de administratie van het hospitaal de bijzondere verpleegster van haar taak onthief. Doch in de nacht van 14 februari werd de patiënt aan zichzelf overgelaten en naakt omzwervend en in opgewonden toestand aangetroffen in de gangen en de ruimten van het hospitaal. Verdient dit afschuwelijke feit niet de aandacht van de deskundigen?
Als natuurlijke oorzaken naar de tragische ontknoping moeten (niet zouden kunnen) leiden op welke manier dan het optimisme van de doktoren te verklaren, tengevolge waarvan de patiënt totaal onbewaakt gelaten werd op het meest kritieke ogenblik? Het is natuurlijk mogelijk de gehele zaak toe te schrijven aan een fout in de prognose en onvoldoende medische zorg. Doch in de documenten wordt er zelfs geen gewag van gemaakt. Het is niet moeilijk te begrijpen waarom: als er ontoereikend toezicht was, dringt dan niet automatisch zich de conclusie op, dat zijn vijanden, die hem nooit uit het oog verloren, deze gunstige toestand benut konden hebben voor hun misdadige doeleinden?
De staf van de kliniek ondernam een poging, dat is waar, een lijst te maken van hen, die met de zieke in contact waren geweest. Maar welke waarde hebben deze getuigenissen, als de patiënt zonder dat de staf het wist de gelegenheid had, zijn bed en kamer te verlaten, zonder belemmering van wie dan ook door het hospitaal kon zwerven in een staat van opwinding?
In ieder geval was de chirurg Thalheimer, die Sedov opereerde, verbaasd over de gebeurtenissen van de noodlottige nacht. Hij vroeg aan de vrouw van Sedov, Jeanne Martin de Pallières: “Heeft de patiënt niet getracht zelfmoord te plegen?” Op deze vraag, die niet afgeleid kon worden uit het algemene verloop der ziekte, had Sedov zelf van te voren in bovengenoemd artikel, een jaar voor zijn dood geantwoord. De keer ten kwade in de toestand van de patiënt was zo plotseling en onverwacht, dat de chirurg, die niet bekend was met de identiteit van de zieke noch met zijn levensomstandigheden, zich zelf genoodzaakt zag zijn toevlucht te nemen tot de veronderstelling van zelfmoord. Dit feit, ik herhaal het, kan niet afgeleid worden uit het algemene beeld van de ziekte en de dood van mijn zoon! Men kan, als men daartoe geneigd is, zeggen dat de vermoedens van de bloedverwanten en vrienden van Sedov ontspruiten aan hun bevreesdheid. Maar wij hebben een dokter voor ons, voor wie Sedov een gewone patiënt was, een onbekende ingenieur, Martin geheten. Bijgevolg kon de chirurg niet met politiek vooroordeel of met die bevreesdheid besmet zijn. Hij liet zich slechts leiden door symptomen, die voortkwamen uit het organisme van de zieke. En de eerste reactie van deze beroemde en ervaren dokter op de onverwachte, d.w.z. niet uit natuurlijke oorzaken voortvloeiende keer in de zaak was te vermoeden, dat een poging tot zelfmoord va de patiënt had plaatsgevonden. Is het dan niet helder, is het niet overduidelijk, dat als de dokter op dat ogenblik had geweten wie de patiënt was en welke zijn levensomstandigheden, dat hij dan direct gevraagd zou hebben: “Zou dit niet het werk van moordenaars kunnen zijn?”
Dat is nu juist de vraag, die met alle kracht aan het juridische onderzoek gesteld wordt. De vraag, Edelachtbare, is niet door mij geformuleerd maar zelfs onvrijwillig door de chirurg Thalheimer. En op die vraag vind ik helemaal geen antwoord in de gegevens van het vooronderzoek, die mij gezonden zijn. Ik ontdek zelfs geen poging om een antwoord te zoeken. Ik ontdek zelfs geen belangstelling in de vraag.
Werkelijk verbazend is het feit, dat het raadsel van de beslissende nacht niet alleen tot dusver niet verklaard werd maar zelfs niet onderzocht. Dat tijd verloren kon gaan, waarmee het werk van een later onderzoek uiterst bemoeilijkt werd, kan niet als een toevalligheid verklaard worden. De administratie van de kliniek heeft natuurlijk getracht het onderzoek op dit punt te vermijden, want het zou grote nalatigheid aan het daglicht gebracht hebben, tengevolge waarvan een ernstig zieke man zonder verpleging gelaten werd en daden kon hebben begaan, die noodlottig voor hem waren of kon zijn blootgesteld aan zulke daden. De geneeskundige experts drongen er van hun kant niet op aan de gebeurtenissen van de tragische nacht op te klaren. Het politieonderzoek was beperkt tot oppervlakkige verklaringen van mensen, die op zijn minst schuldig waren aan achteloosheid, verplicht die achteloosheid te verbergen. Maar achter die achteloosheid kan de misdadige wil van anderen op de loer hebben gelegen.
De Franse jurisprudentie kent de formule van een onderzoek “tegen X”. Deze formule wordt nu gebruikt in het onderzoek naar de dood van Sedov. Maar X is in dit geval volstrekt geen “onbekende” in de gewone zin van het woord. Het is niet de zaak van een incidentele moordenaar, die aan de openbare weg zijn moord pleegt en dan verdwijnt. Het is een kwestie van een zeer bepaalde internationale bende, die meer dan één misdaad heeft begaan op Frans grondgebied en die gebruik maakt van vriendschappelijke, diplomatieke relaties. Dat is de werkelijke reden, waarom het onderzoek naar de diefstal van mijn archief, van de vervolgingen van Sedov, van de poging hem in Mulhausen te doden, en tenslotte waarom het tegenwoordige onderzoek naar de dood van Sedov, dat nu al vijf maanden geduurd heeft, geen resultaten opleverde. Omdat men tracht te vermijden te doen te krijgen met zeer wezenlijke en machtige politieke factoren en krachten achter de misdaad, gaat het onderzoek van de waanvoorstelling uit, dat het hier slechts een eenvoudige episode uit een gewoon mensenleven betreft; men noemt de misdadiger ‘X’ en... slaagt er niet in om hem te vinden.
De schuldigen zullen bekend worden, Edelachtbare: de straal van de misdaad is te groot. Een te groot aantal mensen en vaak met elkaar strijdige belangen is bij de zaak betrokken. De onthullingen zijn al begonnen en zij zullen duidelijk maken, dat de draden van een hele serie van misdaden naar de GPOe leiden en door de GPOe heen naar Stalin. Ik kan niet zeggen, of de Franse justitie een actief aandeel zal hebben bij deze onthullingen. Ik zou dat graag willen en ben voor wat mij betreft bereid alles te doen om haar bij te staan. Op de één of andere manier zal echter de waarheid ontdekt worden.
Uit het bovenstaande volgt heel duidelijk, dat het onderzoek naar de dood van Sedov nauwelijks begonnen is. Alle omstandigheden in de zaak in aanmerking nemende, alsmede de profetische woorden, die Sedov zelf op 4 februari neerschreef, kan het onderzoek slechts van de onderstelling uitgaan, dat de dood een gewelddadig karakter had. De organisatoren van de misdaad waren GPOe-agenten, de functionarissen van Sovjetinstituten in Parijs. De bedrijvers waren agenten van deze agenten, afkomstig uit kringen van de Witte emigranten, Franse of buitenlandse stalinisten, enzovoort. De GPOe moet haar agenten in een Russische kliniek in Parijs gehad hebben of althans in de daarmee verbonden kringen.
Ziedaar de paden, waarlangs het onderzoek moet gaan, als het werkelijk opklaringen in de misdaad wil brengen, zoals ik hoop, en niet de weg van de minste weerstand volgt.
Ik verblijf, Edelachtbare,
Met de meeste hoogachting,
Leon Trotski