V.I. Lenin
De dreigende catastrofe en hoe die te bestrijden
De vraag kan gesteld worden of de middelen en methoden van de controle niet iets buitengewoon ingewikkelds, moeilijks, onbeproefds, misschien zelfs onbekends zijn. Of het uitblijven ervan niet daarmee verklaard kan worden dat de staatslieden van de kadettenpartij, van de klasse van industriëlen en handelaars, van de partijen van de sociaal-revolutionairen en mensjewieken zich nu al sedert een half jaar in het zweet huns aanschijns inspannen om de middelen en methoden van de controle te vinden, te bestuderen, te ontdekken, maar dat die taak een buitengewoon moeilijke is gebleken en nog steeds niet is opgelost.
Geenszins! Men probeert de onwetende, ongeletterde, geïntimideerde boertjes en ook de kleinburgers, die alles geloven en niets trachten te doorgronden, ‘zand in de ogen te strooien’ en de zaak juist in dier voege voor te stellen. In werkelijkheid echter wist zelfs het tsarisme, wist zelfs het ‘oude regime’, dat de oorlogsindustriecomités in het leven riep, wat de fundamentele maatregel is waarin in het bijzonder de middelen en methoden van de controle zijn gelegen, namelijk het bundelen van de bevolking naar de verschillende beroepen, naar de doelen van haar werkzaamheid, de takken van arbeid enz. Het tsarisme vreesde evenwel deze bundeling van de bevolking en het heeft dan ook alles gedaan om deze algemeen bekende, uiterst gemakkelijke en volledig toepasselijke middelen en methoden van controle te beperken en kunstmatig te besnoeien.
Alle oorlogvoerende staten, die zwaar gebukt gaan onder de last van de oorlog en zijn ellende en noden ervaren en die in meerdere of mindere mate onder de ontwrichting en hongersnood hebben te lijden, hebben reeds sinds lang een hele reeks van controlemaatregelen onder het oog gezien, vastgelegd, toegepast en beproefd, bijna altijd neerkomend op het bundelen van de bevolking, op het scheppen of stimuleren van verenigingen van allerlei aard, waaraan door vertegenwoordigers van de staat wordt deelgenomen, die onder toezicht van de staat staan enz. Al deze controlemaatregelen zijn algemeen bekend en er is veel over gesproken en geschreven; de wetten die door de vooraanstaande oorlogvoerende staten zijn uitgevaardigd en betrekking hebben op controle zijn in het Russisch vertaald of in de Russische pers uitvoerig uiteengezet.
Indien onze staat werkelijk serieus en zakelijk controle had willen uitoefenen, indien zijn instellingen zich niet zelf door hun gekruip voor de kapitalisten tot ‘absolute dadenloosheid’ hadden verdoemd, dan had de staat slechts met beide handen hoeven te putten uit de ongemeen rijke voorraad aan reeds bekende, reeds toegepaste controlemaatregelen. De enige hinderpaal die in de weg staat, een hinderpaal die de kadetten, sociaal-revolutionairen en mensjewieken voor het volk verheimelijken, is en blijft nu eenmaal het feit dat controle de waanzinnige winsten van de kapitalisten zou onthullen en daaraan afbreuk zou doen.
Ten einde dit zeer belangrijke vraagstuk (dat in de grond van de zaak van eenzelfde betekenis is als de kwestie van het program van iedere werkelijk revolutionaire regering, die bereid zou zijn Rusland van oorlog en hongersnood te redden) aanschouwelijker toe te lichten, willen wij de belangrijkste controlemaatregelen opsommen en ze stuk voor stuk nader onderzoeken.
We zullen zien dat het voldoende geweest zou zijn wanneer een regering die niet alleen spottend revolutionair-democratisch wordt genoemd al tijdens de eerste week van haar bestaan decreten (besluiten, beschikkingen) zou hebben uitgevaardigd over het realiseren van de voornaamste controlemaatregelen, wanneer zij ernstige, gevoelige straffen zou hebben vastgelegd voor kapitalisten die zich door middel van bedrog aan controle willen onttrekken, en wanneer zij de bevolking zou hebben opgeroepen zelf toezicht uit te oefenen op de kapitalisten, zelf erop toe te zien dat de controleverordeningen door de kapitalisten nauwgezet worden nagekomen — de controle zou dan in Rusland allang een feit zijn geweest.
Deze belangrijke maatregelen zijn:
We willen thans onderzoeken welke betekenis deze maatregelen stuk voor stuk zouden hebben, vooropgesteld dat ze op een revolutionair-democratische manier ten uitvoer worden gelegd.