Џек Лондон
Железната петица

Глава XV

Последните денови


Кон крајот на јануари, 1913 година, за изменетиот став на олигархијата спрема привилегираните синдикати се расчу насекаде. Весниците донесуваа информации за нечуено покачување на надниците и за скратување на работното време на железничарите, на работниците од индустријата на железо и челик и на работниците од градежната и машинската индустрија. Но не беше кажана сета вистина. Олигарсите немаа смелост да дозволат да се каже сета вистина. Всушност, надниците беа многу повисоки, па според тоа и привилегиите. Сето ова беше тајна, но тајната мора да излезе на видело. Членовите на привилегираните синдикати им кажаа на своите сопруги, сопругите на соседите, па набрзо сиот работнички свет знаеше што се случило.

Ова беше само логичен развој на она што во деветнаесеттиот век беше познато како грабање на печалбата. Во индустриската војна од она време, прво се направија обиди за поделба на печалбата, то ест, капиталистите се трудеја да ги смират работниците на тој начин што ги привлекуваа финансиски во својата работа. Но поделбата на печалбата, како систем, беше смешна и неможна. Среде системот на индустриска војна, поделбата на печалбата може да е успешна само во ретки случаи, зашто ако сите работници и сите капиталисти ги поделат печалбите, би се создале истите оние услови што постоеле и кога немало поделба на печалбата.

Така, од непрактичната идеја за поделба на печалбата, се роди практичната идеја за грабање на печалбата. „Зголемете ни ги надниците на сметка на народот,” беше паролата на силните синдикати. Овде-онде, оваа себична политика имаше успех. Со зголемувањето на надниците на сметка на народот, се вршеше зголемување на сметка на огромната маса неорганизирани и слабо организирани работници. Всушност, овие работници ги плаќаа зголемените надници на своите појаки браќа, членови на здруженијата што беа работнички монополи. Оваа идеја, како што веќе реков, беше доведена во голема мера до својот логичен крај преку сојузот на олигарсите и привилегираните синдикати.[84]

„Штом тајната за отцепувањето на привилегираните синдикати излезе на видело, во работничкиот свет почна превирање и мрморење.

Следниот чекор беше повлекување на привилегираните синдикати од меѓународните организации и прекинување на односите со сите други синдикати. А потоа дојде до немири и насилство. Членовите на привилегираните синдикати беа жигосани како предавници, а по крчмите, јавните куќи, по улиците и на работа, всушност, насекаде, беа напаѓани од страна на своите другари кои тие ги напуштија предавнички.

Безброј глави беа скршени, а многумина и загинаа. Ниеден член на привилегираните синдикати не беше безбеден. Кога одеа или кога се враќаа од работа, тие се собираа во групи. Секогаш одеа среде улица. Ако одеа по тротоарот, постоеше можност да им бидат скршени черепите со тулите или со камењата што луѓето ги фрлаа од прозорците и од покривите. Им беше дозволено да носат оружје, а властите им помагаа на секаков начин. Нивните прогонувачи беа осудувани на доживотна робија и со нив се постапуваше грубо. На оние кои не беа членови на привилегираните синдикати не им беше дозволено да носат оружје. Прекршувањето на овој закон се сметаше за тежок престап што беше казнуван соодветно.

Разгневените работници продолжуваа да ја истураат својата одмазда врз предавниците. Автоматски, помеѓу кастите се создаваа и граници. Децата на измамените работници ги прогонуваа децата на предавниците сѐ додека на овие вториве им беше оневозможено да си играат по улиците и да одат на училиште. Беа жигосувани сопругите и семејствата на предавниците, а бакалницата на аголот каде што им се продаваше бакалска стока беше бојкотирана.

Погодени од сите страни, предавниците и нивните семејства се организираа во кланови. Откако сфатија дека не може да се живее безбедно среде измамениот пролетаријат, тие се преселија во нови општини каде што живееја сосема сами. На овој начин тие беа заштитувани од олигарсите. За нив се градеа убави куќи со современи и хигиенски станови, окружени со пространи дворови и, овде-онде, одделени со паркови и детски игралишта. Нивните деца одеа во училишта специјално изградени за нив во кои особено внимание ѝ се посветуваше на рачната работа и на применетите науки. Така, уште на самиот почеток, беше неизбежно да никне нова каста од оваа изделеност. Членовите на привилегираните синдикати се претворија во аристократија на работничката класа. Тие беа изделени од останатите работници. Имаа поубави куќи, поубава облека, подобра храна и со нив се постапуваше подобро. Се одмаздуваа со грабање на печалбата.

Во меѓувреме, со останатите работници се постапуваше многу погрубо. Им беа одземени многу ситни привилегии, додека, пак, надниците и животниот стандард им опаѓаа постојано. Напоредно со сето тоа, се влошуваа и условите во нивните училишта, а образованието полека престануваше да биде задолжително. Порастот на неписменоста кај помладата генерација беше застрашувачки.

Освојувањето на светскиот пазар од страна на Соединетите Држави, сосема го сотре останатиот свет. Институциите и владите насекаде паѓаа или се преобразуваа: Германија, Италија, Франција, Австралија и Нов Зеланд беа зафатени со формирањето кооперативни државни заедници. Британската империја се рушеше. Англија имаше полни раце работа. Во Индија, револуцијата беше во полн ек. Низ сета Азија се слушаше еден извик: „Азија на Азијатите”. А зад овој извик стоеше Јапонија која отсекогаш ги потпомагаше и ги поттикнуваше жолтата и црната раса против белата. И додека Јапонија сонуваше за континентална империја и се бореше да го оствари тој свој сон, таа ја задушуваше револуцијата на сопствениот пролетаријат. Тоа, едноставно, беше војна помеѓу кастата на кулите и кастата на самураите, војна во која кулите-социјалисти беа убивани со десетина илјади. Четириесет илјади беа убиени во уличните борби во Токио како и во безуспешниот напад на царскиот дворец. Градот Кобе беше претворен во кланица; масакрот над работниците од памучната индустрија, извршен со митралези, стана класичен пример на најужасно убивање што било воопшто извршено со современи машини. Од сите олигархии, јапонската беше најсвирепата. Јапонија владееше со исток и за себе го зеде сиот азиски дел на светскиот пазар, со исклучок на Индија.

Англија успеа да ја скрши револуцијата на својот пролетаријат и да ја задржи Индија, иако беше доведена до работ на исцрпеноста. Исто така беше принудена да дозволи нејзините колонии да ѝ се лизнат од рака. И така дојде до тоа социјалистите да успеат Австралија и Нов Зеланд да ги направат кооперативни државни заедници. Од истата причина и Канада беше изгубена за матичната земја. Но Канада ја скрши својата социјалистичка револуција потпомогната од страна на Железната петица. Во исто време, Железната петица им помагаше на Мексико и на Куба да ги задушат своите револуции. Како резултат на сето тоа, Железната петица цврсто се вкорени во Новиот свет. Таа ја спои сета Северна Америка, од Панамскиот Канал до Северното Ледено Море во една компактна политичка целина.

А Англија, жртвувајќи ги своите големи колонии, успеа да ја задржи само Индија. Но тоа беше само привремено. Битката со Јапонија и останатиот дел на Азија за Индија беше само одложена. На Англија и беше судено наскоро да ја загуби Индија, а зад тој настан се наѕираше битката меѓу обединетата Азија и Светот.

И додека сиот свет го раскинуваа судири, ние во Соединетите Држави исто така не бевме спокојни и мирни. Отцепувањето на големите синдикати ја спречи нашата револуција, но насекаде беснееше насилство. Покрај работничките немири и незадоволството на фармерите и останатиот дел на средната класа, избувна и религиозна преродба. Ненадејно никна и еден подник адвентисти што проповедаше крај на светот.

„По ѓаволите со овој хаос!” викна Ернест. „Како можеме да очекуваме солидарност кога постојат сите овие спротивни цели и судири?”

И, навистина, религиозната преродба зеде страшен замав. Луѓето, западнати во голема беда и разочарани во сѐ што беше овоземно, беа зрели и страдни за небо под кое не ќе можат да навлезат индустриските тирани како што не може камилата да се провре низ иглени уши. Земјата вриеше од проповедници скитници со див поглед. И покрај забраните на граѓанските власти и прогонувањето поради непокорност пламените јазици на религиозното лудило се распламтуваат на безбројните верски собири што се одржуваа под ведро небо.

Велеа, ова се последните делови, почетокот на крајот на светот. Четирите ветрови се распуштени. Господ ги поттикна народите на борба. Тоа беше време на привиденија и чуда, а гледачките и пророчниците претставуваа цели легиони. Стотици илјади луѓе престанаа да работат и бегаа во планините, таму да го дочекаат скорото доаѓање на господ и воскреснувањето на сто четириесет и четиримината. Но во меѓувреме, господ не дојде и тие умираа од глад во роеви. Во својот очај, ги пустошеа фармите за да дојдат до храна, а како резултат на тоа, во одделните покраини дојде до неред и анархија, што само ги зголемија маките на осиромашените фармери лишени од својата земја.

Железната петица ги поседуваше и фармите и складиштата. Цели војски беа доведени на бојното поле за овие фанатици со бајонети да ги вратат во градовите, на нивните работни места. А во градовите тие се претвораа во толпа која постојано предизвикуваше хаос. Нивните водачи беа погубувани за поттикнување на бунтови или пак, беа затворени в лудница. Оние кои беа погубувани, одеа во смрт со сета радост на маченици. Тоа беш време на лудило. Немирите се ширеа. По мочуриштата, пустините и ненаселените места, од Флорида до Алјаска мали групи Индијанци кои успеаја да преживеат, игра посмртни танци чекајќи го доаѓањето на својот спасител.

И покрај сѐ, чудовиштето на сите векови, олигархијата, продолжуваше да се издига со загрижувачка спокојност и сигурност. Таа господареше со разбранети милионски маси со помош на Железната рака и на Железната петица. Од неред правеше ред, од сиот тој хаос ги градеше своите темели, а врз нив — својата зграда.

„Причекајте да влеземе во Конгресот,” велеа припадниците на Селанската партија — ни кажуваше Калвин во нашиот стан на Пел Стрит. — „Погледнете ги државите што ги придобивме. Со вас — социјалистите, зад себе, ние, кога ќе ги преземеме функциите, ќе ги натераме да пеат друга песна.”

„Милионите незадоволни и осиромашени се наши,” велеа социјалистите. „Нам ни пристапија и припадниците на Селанската партија, и фармерите, и средната класа, и работниците. Капиталистичкиот систем ќе се парчоса. Следниот месец праќаме педесетина наши луѓе во Конгресот. По две години од денес, сите функции, од претседателот до месниот министер, ќе бидат наши.”

На сето тоа Ернест вртеше со главата и велеше:

„Колку пушки имате? Знаете ли каде можете да добиете многу оружје? Кога ќе дојде работата до барут, слушајте ми го зборов, хемиските мешавини се подобри од механичките.”


Забелешки

[84] Сите железнички синдикати влегоа во овој сојуз со олигарсите. Треба да се напомне дека политиката на грабање на печалбата првпат е применета од страната на едно железничко здружение во деветнаесеттиот век, имено Братството на машиновозачките инженери. П.И. Артур беше дваесет години главна личност на Братството. По штрајкот на пенсилваниската железница во 1877, тој изнесе план машиновозачките инженери да се договорат со железниците да работат „на своја рака”, без оглед на останатите синдикати. Овој план беше прилично успешен но исто толку и себичен, па од него е скован и зборот „артуризација”, за да означи грабање на печалбата од страна на синдикатите. Зборот „артуризација” долго ги збунуваше етимолозите, но неговото изведување, се надевам, сега е веќе јасно.