По неколку дена мајката и Софија излегоа пред Николај како две сиромашно облечени селанки, во износени цицани облеки и палтиња, со торби на грбот и стапови в раце. Костимот го смали растот на Софија и нејзиното бледо лице го направи уште построго.
Проштавајќи се со сестра си, Николај цврсто и ја стегна раката и мајката уште еднаш ја забележа таа простотија и мирот во нивните односи. Ниту се бакнаа, ниту пак кај тие луѓе имаше нежни зборови, а сепак еден кон друг се однесуваа толку искрено, загрижено. Таму каде што живееше таа луѓето многу се бацуваат, си велат нежни зборови и секогаш се касаат едни со други како гладни кучиња.
Жените молчешкум минаа по градските улици, излегоа в поле и рамо до рамо се упатија по широкиот ископан пат меѓу два реда стари брези.
— А нема ли да капнете? — ја праша мајката Софија.
— Вие мислите дека малку сум патувала! Јас сум навикнала на тоа...
Весело, како да зборува за лудувањата од детството, Софија почна да и раскажува на мајката за својата револуционерна работа. Морала да живее под туѓо име користејќи се со фалшиви документи, да се преоблекува, да се крие од шпионите, да влече товари забранети книги по разни градови, да организира бегства на протерани другари, да ги испраќа во странство. Во нејзиниот стан била поставена тајна печатница и кога џандарите откако дознале за тоа дошле да извршат претрес, таа успеала за минута пред нивното доаѓање да се преоблече како слугинка, и да излезе, ги сретнала своите гости на вратата од куќата и без горна облека, со танка шамија на главата и со тенекивче за газија во рацете, зиме, по страшен мраз, минала од крај на крај низ целиот град. Еднаш дошла во туѓ град кај своите познаници и кога веќе се качувала по скалите на нивниот стан, забележала дека кај нив има претрес. Да се врати назад било доцна, затоа храбро чукнала на вратата на катот под станот на познаникот и влегувајќи со својот куфер кај непознати луѓе, отворено им ја објаснила својата положба.
— Можете да ме предадете ако сакате, но јас мислам дека не ќе го сторите тоа — уверено рекла таа.
Тие биле многу уплашени и цела ноќ не спиеле очекувајќи секоја минута да им тропнат на врата, но не се решиле да ја предадат на џандарите туку утрината, заедно со неа, им се смееле. Еднаш, преоблечена како калуѓерка, патувала во ист вагон и на исто седиште со шпионот кој трагал по неа и фалејќи се со својата подвижност, и раскажувал како го прави тоа. Бил уверен дека таа патува со тој воз во вагон од втора класа, на секоја станица излегувал и враќајќи се велел:
— Не се гледа — сигурно легнала да спие. И тие капнуваат — тежок живот е тоа, како и нашиот!
Мајката ги слушаше нејзините раскажувања, се смееше и ја гледаше со нежен поглед. Висока, сува, Софија лесно и цврсто чекореше по патот со стројните нозе. Во нејзиното држење, во зборовите, во самиот звук на гласот, иако подзарипнат, но уверен, во целата нејзина кршна фигура имаше многу душевно здравје, весела смелост. Очите на се и гледаа младешки и секаде гледаа нешто што ја радуваше со млада радост.
— Погледнете колку е прекрасен борот! — извикуваше Софија покажувајќи и го на мајката дрвото. Мајката застануваше и гледаше — борот не беше ни поголем ни поразгранет од другите.
— Убаво дрво! — велеше со насмевка. И гледаше како ветрот игра со белите влакна над увото на жената.
— Чучулига! — сивите очи на Софија топло пламнуваа и нејзиното тело — како да се креваше од земја во пресрет на музика која, невидлива, ѕвонеше во јасната висина. Понекогаш лесно ќе се наведнеше, да откине полско цевеќе и со лесно допирање со танките, брзи прсти нежно ја галеше треперливата круничка на цветот. Понекогаш пееше нешто тивко и убаво.
Сето тоа го влечеше срцето кон жената со светли очи и мајката, без да сака, се приближуваше до неа трудејќи се да оди напоредно. Но понекогаш во зборовите на Софија одеднаш се јавуваше нешто остро, на мајката тоа и се чинеше излишно и во неа разбудуваше загрижена мисла:
— Не ќе му се допадне на Михаил...
А по неколку часа Софија повторно зборуваше просто, искрено и мајката смеејќи се и гледаше в очи:
— Колку сте уште млада! — воздивнувајќи рече таа.
— О, јас веќе имам триесет и две години! — извика Софија.
Власова се насмевна.
— Јас не мислам на тоа — по лицето можат да ви се дадат и повеќе. А кога човек ќе ве погледне в очи, ќе ве чуе, мора да се зачуди — колку сте како девојче. Животот ви е немирен и тежок, опасен, а срцето — ви се смее.
— Јас не чувствувам дека ми е тешко и не можам да си претставам поубав живот, поинтересен од овој ... Ќе ве викам — Ниловна; Пелагија не ви прилега.
— Викајте ме како сакате! — замислено рече мајката. — Како сакате, така викајте ме. Постојано ве гледам, слушам, мислам. Пријатно ми е да гледам како ги знаете патиштата кон човековото срце. Човек пред вас се открива без страв, без претпазливост — душата пред вас сама се отвора. И си велам за сите вас — ќе го победат тие злото во животот, бездруго ќе го победат!
— Ќе победиме, затоа што сме — со работниот народ! — со увереност и силно рече Софија. — Во него се скриени сите можности и со него може — се да се постигне! Треба само да се разбуди неговата свест на која не и даваат слобода да расте ...
Зборовите нејзини во мајчиното срце разбудуваа сложено чувство — некако и’ беше жал за Софија, жал на ненавредлив, другарски начин, сакаше од неа да чуе поинакви зборови, поедноставни.
— Кој ќе ве награди за вашиот труд? — праша таа тивко и тажно.
Софија одговори со гордост, како што и се стори на мајката:
— Веќе сме наградени! Сме си нашле живот којшто не задоволува, живееме со сета сила на душата— што можеме уште да сакаме?
Мајката ја погледна и ја наведна главата повторно мислејќи:
— Не ќе му се допадне на Михаил...
Одеа без брзање, но со добар чекор, вдишувајќи го со полни гради слаткиот воздух, и на мајката и се чинеше дека оди на аџилак. Се сеќаваше за детството и за оние убави радости со кои некогаш во празнични денови одеше од селото во далечниот манастир кај чудотворната икона.
Понекогаш Софија тивко но убаво пееше некои нови песни за небото, за љубовта, или одеднаш почнуваше да ниже стихови за полето и шумата, за Волта, а мајката, насмевнувајќи се, слушаше и без да сака одмавнуваше со главата во ритмот на стихот, подавајќи се на неговата музика.
Во градите и’ беше топло, тивко и смирено како во мала стара градина во летна вечер.