Karl Marks
Kritika Gotskog programa
Rad je izvor svega bogatstva i sve kulture, a kako je opšte koristonosan rad moguć samo putem društva, to društvu, to jest svim njegovim članovima, pripada celokupan produkt rada, pri opštoj radnoj obavezi, po jednakom pravu, svakome prema njegovim razumnim potrebama.
U današnjem društvu sredstva za rad su monopol kapitalističke klase; time uslovljena zavisnost radničke klase uzrok je bede i ropstva u svim formama.
Oslobodjenje rada traži pretvaranje sredstava za rad u zajedničko dobro društva i kolektivno regulisanje celokupnog rada sa opštekorisnom upotrebom i pravednom raspodelom prinosa rada.
Oslobođenje rada mora biti delo radničke klase, nasuprot kojoj su sve ostale klase samo jedna reakcionarna masa.
Polazeći od tih principa, Socijalistička radnička partija Nemačke nastoji da svim zakonitim sredstvima postigne slobodnu državu i socijalističko društvo, slamanje gvozdenog zakona najamnine putem uništenja sistema najamnog rada, ukidanje eksploatacije u svakom obliku, uklanjanje svake socijalne i političke nejednakosti.
Socijalistička radnička partija Nemačke, iako dejstvuje pre svega u nacionalnom okviru, svesna je internacionalnog karaktera radničkog pokreta i rešena da ispuni sve dužnosti koje ona nameće radnicima, da bi bratstvo svih ljudi učinila istinom.
Socijalistička radnička partija Nemačke zahteva, da bi prokrčila put rešenju socijalnog pitaja, stvaranje socijalističkih proizvodjačkih zadruga sa državnom pomoći pod demokratskom kontrolom radnog naroda. Proizvodjačkih zadruga mora da bude u industriji i zemljoradnji stvarno toliko da iz njih nastane socijalistička organizacija celokupnog rada.
Socijalistička radnička partija Nemačke zahteva kao temelje države:
1. Opšte, jednako, neposredno izborno pravo i pravo glasa, s tajnim i obaveznim
glasanjem svih državljana od navršene dvadesete godine, za sve izbore i glasanja
u državi i opštini. Dan izbora ili glasanja mora da bude nedelja ili praznik.
2. Direktno zakonodavstvo od strane naroda, odlučivanje o ratu i miru od strane
naroda.
3. Opštu osposobljenost za nošenje oružja. Miliciju umesto stajaće vojske.
4. Ukidanje svih izuzetnih zakona, naročito zakona o štampi, udruženjima i zborovima;
uopšte svih zakona koji ograničavaju slobodno izražavanje mnenja, slobodno naučno
istraživanje i mišljenje.
5. Izricanje pravde od strane naroda. Besplatno pravosudje.
6. Opšte i jednako narodno vaspitanje od strane države. Opšte obavezno pohadjanje
škole. Besplatnu nastavu u svim učilištima. Proglašenje vere za privatnu stvar.
Socijalistička radnička partija Nemačke zahteva u okviru današnjeg društva:
1. Maksimalno proširenje političkih prava i sloboda u smislu gornjih
zahteva.
2. Jedan jedini progresivni porez na dohodak za državu i opštinu, umesto svih
postojećih poreza, naročito umesto posrednih poreza koji pritiskuju narod.
3. Neograničeno pravo koalicije.
4. Normalni radni dan koji će odgovarati potrebama društva. Zabrana rada nedeljom.
5. Zabrana dečijeg rada i svakog ženskog rada koji je štetan po zdravlje i moral.
6. Zaštitne zakone za život i zdravlje radnika. Sanitarnu kontrolu radničkih
stanova. Nadzor nad rudnicima, fabričkom, zanatskom i kućnom industrijom od
strane činovnika koje biraju radnici. Delotvoran zakon o odgovornosti.
7. Regulisanje zatvoreničkog rada.
8. Punu samoupravu za sve kase radničke pomoći i radničke potporne kase.