Arbeidsdeling
Arbeid dient ter voldoening van de menselijke behoeften. Oorspronkelijk was deze praktisch uitsluitend sociaal opgevat (bv. de ganse stam zorgde voor voedsel, vuur, woning). Hierdoor echter bleef de productie beperkt (de volledige productie werd verbruikt of: productie = consumptie). Allerlei omstandigheden (bv. systematische vruchtbaarmaking van gronden; gebruik van vuur en metaal) veroorzaken een specialisatie, d.w.z. een verdeling van de arbeid (bv. volgens geslacht, leeftijd of kundigheden). Deze laat een grotere productiviteit toe en is de oorzaak van de primitieve accumulatie van goederen. Hierbij rijst echter onmiddellijk het probleem: voor wie zijn de geaccumuleerde goederen? Wie zal dit sociaal overschot (= wat de voortbrengers zelf niet verbruiken) ten nutte maken? De handelaar!(-> ruil).
We vinden hier de oorsprong van het (primitieve) kapitalisme.
Aangezien dit systeem gebaseerd is op de accumulatie van kapitaal, zal het de arbeidsverdeling steeds verder doordrijven, nl. om een hogere productiviteit te bereiken. In het huidige productieproces kent deze arbeidsverdeling haar hoogtepunt in het werk aan de lopende band: iedere arbeider oefent nog slechts enkele beperkte handelingen uit, die wetenschappelijk bestudeerd werden om het hoogste rendement te bereiken (in de VS: taylorisme). (De reactie tegen deze overdreven arbeidsverdeling wordt trouwens duidelijk aangetoond door de opbloei van het doe-het-zelf-werk: de gespecialiseerde arbeider wenst ander werk te doen!)
De arbeidsverdeling wordt ook op een hoger niveau doorgevoerd, nl. tussen de klassen (bv. de burger doet uit principe geen vuil, gevaarlijk of lastig werk; zie de verhouding tussen huisbaas en knecht) en tussen de landen (bv. de ontwikkelingslanden zijn de leveranciers van grondstoffen, die door de industrielanden verwerkt worden; de kloof tussen rijke en arme landen wordt hierdoor steeds groter. De grondstoffenprijzen worden constant gehouden, de prijzen van de afgewerkte producten stijgen).
Deze arbeidsverdeling bestendigt het kapitalistisch regime.
(zie ook: automatisatie – aliënatie)
MWBEL