Geschreven: Walter Ulbricht
Bron: Uitgegeven in Probleme der sozialistischen leitungtatigkeit, Dietz verlag Berlin 1968
Vertaling: Uit het Duits door Rick Denkers
Deze versie: Uit de rede bij VEB Electrogerätewerk Gornsdorf 13 januari 1961
HTML: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, december 2006
Velen van jullie hebben zich er waarschijnlijk er over verwondert dat ik naar Gornsdorf ben gekomen, een weinig bekende plaats in ons Erzgebergte, over een weg die zelfs niet eens op de autokaart staat aan gegeven. Maar ik heb deze plek toch gevonden.
Waarom heeft jullie uitnodiging een zulke interesse teweeg gebracht? De staatsraad van de Duitse Democratische Republiek kan zich niet met de huishoudelijke en maatschappelijke problemen van grote steden en bedrijven bezig houden. Er bestaat dan het gevaar wezenlijke economische, politieke en culturele vragen eenzijdig op te lossen en de grote potentie van scheppende arbeid buiten beschouwing te laten.
In vrijwel iedere plaats in de DDR bestaan kleine en middelgrote bedrijven, die vaak te weinig opgemerkt en ondersteunt worden, ofschoon ze voor de vervulling van de grotere opgaven in het zevenjaarplan hun aandeel hebben. Het is ook niet de vraag van gerechtigheid, maar noodzakelijk en vanzelfsprekend, dat wij het ook eens bekijken hoe het er in de kleinere en middelgrote bedrijven aan toegaat, hoe hier de strijd van de verwerkelijking van de geplande doelen en besluiten van onze partij en regering gevoerd wordt.
In het Erzgebergte is er een oude versplinterde kapitalistische kleine en middelgrote industrie. Het Erzgebergte behoort tot de oudste industriegebieden van Duitsland. In de laatste jaren echter zijn in dit gebied de moderne grootindustrie en de moderne arbeidstechnieken doorgedrongen. De werkenden, de arbeiders, Ingenieurs en technici hebben zich ingespannen en zich met de ervaringen van de moderne wetenschap en techniek vertrouwd gemaakt. Uw bedrijf zelf is een interessant voorbeeld van deze diepgaande veranderingen, die zich hier in het Erzgebergte voltrokken hebben.
Ik ben daarbij de bedrijfsgroep van de vereniging van Duits - Sovjet-Russische vriendschap van de VEB Electrogerätewerk Gornsdorf zeer dankbaar voor hun uitnodiging. Ik heb het met zeer veel plezier aangenomen omdat ik het vind getuigen van een zeer goed voorbeeld van een scheppend initiatief van onze werkenden.
De vrienden van ‘de studiekring en uitwerking van de pers van de Sovjet-Unie’ hebben mij in een brief van 29 oktober 1960 beloofd alle voorwaarden te realiseren om bij het etsen van gedrukte schakelingen het verloren gegane koper terug te winnen en de behandeling bij de druk van schakelingen in te voeren. De eerder genoemde methode levert teruggewonnen koper op die tot cement koper omgesmolten wordt voor het Mansfeldcombinatie ‘Wilhelm Pieck’ (een technische hogeschool), en het bewijst de concrete uitvoering van de afspraken en de vervulling van de verplichtingen van het collectief.
Ik bedank alle daaraan verbonden medewerkers, en ook de functionarissen van de vereniging ‘Duits - Sovjet-Russische vriendschap’, die door hun ondersteuning de uitwerking van nieuwe methodes mogelijk maken, en daardoor heeft het onze volksmaatschappij een beduidende besparing in materiaal opgeleverd.
Deze voorbeeldige prestaties ontspringen aan de daad van de vorderingen en besluiten van onze partij en regering, door de socialistische gemeenschappelijk — en onderzoeksarbeid om rationeler te produceren, spaarzamer met grondstoffen om te gaan en de Industrie van de DDR tegen alle ondermijningen van de militaristische gemeenschap van West-Duitsland te beschermen. Daarbij zijn uw prestaties, die wellicht op het eerste gezicht niet zo groots op de voorgrond treden, in economische en politieke opzicht van een grote betekenis.
Ik wil alle collega’s en de leden van ‘de studiekring en uitwerking van de pers van de Sovjet-Unie’ hartelijk voor deze verplichtingen bedanken, die zij mij vanmiddag in het bedrijf gegeven hebben. De in grote getale gegeven verplichtingen zullen tot verdere modernisering en tot het sneller bereiken van de economisch — technische wereldniveau van het product van uw bedrijf leiden.
De algemene betekenis van de prestaties van het collectief bestaat daaruit, dat het de oplossingen van de technische ontwikkelingsopgaven waardevolle initiatieven en ervaringen uit ‘de Pers van de Sovjet-Unie’ overnam en zo met recht onze leus “Van de Sovjet-Unie leren — heet van overwinningen leren” in de praktijk brengt en bewijst.
Van de Sovjet-Unie leren — heet van overwinningen leren, dat is niet eenvoudig een oplossing maar eerder een bewezen levenswijsheid die ook van grote maatschappelijk betekenis is. Haar verwerkelijking vereist grote inspanningen om meer en beter te leren, zodat daardoor de gestelde opgaven werkelijk goed vervuld kunnen worden. Door de studie van de Pers van de Sovjet-Unie leert de arbeider, de ingenieur, het personeel voor alles de zaken van de brigaden van de socialistische arbeid, zoals vele ervaringen van planmatige ontwikkelingen onze industrie, tot verdere uitvoering van de socialistische uitbouw.
Ik wil samenvattend op deze vraag zeggen: De voortdurende uitbuiting van de nuttige ervaringen van onze Sovjet vrienden en jullie nieuwe methode tot verhoging van de productiviteit van de arbeid en van de productie, het gebruik maken van werkelijk voorschrijdende methoden moeten tot de principes van de socialistische leiding van onze volkseconomie worden.
Bij de rondleiding door jullie bedrijf kon ik mij van de betekenis van de productie en de opmerkelijke prestaties van alle medewerkers laten overtuigen. Het is in de praktijk geen eenvoudige zaak geweest dat jullie uit een voormalige kousenfabriek in een periode van slechts 4 jaar een elektrotechnische bedrijf gemaakt hebben, en dat heden ten dage bij de productie van weerstandsdraden, van printplaten, en schakelaars voor de laag- en hoogfrequentie techniek een geweldige rol gespeeld hebben.
Het betekent dat het vervullen van het plan van jullie bedrijf die de verzorging van de bevolking met radio en televisietoestellen regelt, maar ook bij de ontwikkeling van meet- stuur- en regeltechniek voor een belangrijk deel van jullie afhangt. Jullie dragen dus een grote verantwoordelijkheid. De productie van printplaten maakt het mogelijk om radio en tv toestellen kleiner te maken, en daardoor besparen we veel schakeldraden van koper.
Jullie, lieve collega’s en genodigden, strijden hier niet alleen om ervoor te zorgen dat jullie productie de allerbeste ter wereld is. Jullie beïnvloeden daardoor in hoge mate met jullie producten van wereldniveau andere bedrijven en verrichten een waardevolle bijdrage bij de automatisering van de verschillende industrietakken. Wij zijn eensgezind dat standaardisering, mechanisering en automatisering voor de verdere ontwikkeling van de industrie en voor de verbetering van de levensstandaard van onze bevolking van wezenlijk belang is.
Er zijn bij ons nog altijd mensen die vaak de nieuwe en het grote niet zien, dat in onze arbeiders-en-boeren-staat ontstaat! Jullie bijvoorbeeld, voormalige textielarbeiders hebben zich omgeschoold tot vakarbeiders in de elektrotechniek en houden je bezig om een productie van wereldniveau te bereiken. Proberen jullie, lieve collega’s en genodigden, maar eens zelf de ontwikkeling van een volkseigen bedrijf voor te stellen Ik wil eenieder van jullie eraan helpen herinneren dat, wie in de jaren van de ontwikkeling van zijn bedrijf meegroeit, zich opgeleid heeft, in grote mate een ander mens is geworden.
Dat houdt in, dat de strijd voor de ontwikkeling van onze industriële productie naar een hoog wetenschappelijk niveau geen eenvoudige technische of economische opdracht is, maar in eerste aanleg een vraagstuk van de verandering van de mensen zelf is. In samenhang met de nieuwste uitdagingen aan de werkbank aan de lopende band enz. en met onze socialistische gemeenschapsarbeid veranderen de mensen. Zij maken aansprekende vooruitgang in hun geestelijke ontwikkeling en in hun vakkundigheid. De socialistische gemeenschapsarbeid in het bedrijf heeft zijn uitwerking om ons gezamenlijke leven. De werkenden hebben een hogere culturele ontwikkeling. Met recht zeggen zij: Wanneer wij in het bedrijf goed arbeiden, willen we ook goede films zien en andere interessante culturele presentaties hebben. De veranderingen in de productie bewerkstelligen ook onbetwistbaar een verandering in de mensen. Allen leren die productieopdrachten beter te vervullen, de economie planmatiger te organiseren en te leiden. Zo komen wij vooruit en zo wordt de superioriteit van de socialistische maatschappijordening tegenover de kapitalistische in West-Duitsland bewezen.
Met deze verhoging van de omvang en de kwaliteit van de productie, en met deze nieuwe socialistische bewustzijn van onze werkenden, groeien echter ook de kwaliteitseisen van het werk van onze leidende economische organen en ook de maatschappelijke organisaties, de partij, de vakbond, de cultuurorganisaties enz. Anders uitgedrukt, de in 1961 noodzakelijke verdere kwaliteitsverbeteringen van onze productie moeten zich in dezelfde mate verhouden tot de verbetering van kwaliteit van de leiding van alle Partij — en economische organen. Deze algemene vaststelling treft ons allen, van minister tot arbeider in de werkafdeling. Maar het geldt ook voor de werk- partij- en vakbondsleiding hier in het bedrijf. Velen geloven dat alles wat gezegd wordt juist is, maar dat het alleen geldt voor de anderen. Ik zeg het uitdrukkelijk: “Het geldt voor allen!”.
Vanzelfsprekend hebben de verantwoordelijken in de leiding van het bedrijf ingewikkelde en gecompliceerde problemen op te lossen. Maar helaas maken zij het zichzelf onnodig moeilijk als het gaat om de oplossing van de problemen van hun opgaven en begrijpen niet dat bij de huidige stand van onze maatschappelijke ontwikkeling het nut van de ondersteuning van de socialistische brigaden, de arbeids- en onderzoeksgemeenschappen een hoofdmethode van de leiding van de socialistische industrie moet zijn, omdat alleen op deze weg het scheppende meewerken van de arbeiders en de intellectuelen bij de oplossing van alle problemen verzekert wordt.
De socialistische brigaden, arbeids- en onderzoeksgemeenschappen in het bedrijf hebben zich in de tussentijd een beduidende wetenschappelijk-technische kennis en ervaring eigen gemaakt. Zij overzien de problemen bij de productie in hun bedrijf of bedrijfstak vanuit het standpunt van de dagelijkse arbeid en kunnen daardoor de leidinggevende functionarissen vele belangrijke aanwijzingen geven.
Daarom is het niet noodzakelijk om aan de ondersteuning van het collectieve socialistische gemeenschapsarbeid en de raadplegingen met hun van de kant van de leiding van de VVB [1], de werk- partij en vakbondsleiding grote aandacht te geven.
Dit zich in onze volkseconomie stormachtig ontwikkelende beweging van de socialistische gemeenschapsarbeid heeft zich in uw bedrijf geworteld. Door hun wordt niet alleen de vervulling — en meer dan dat — van de plannen gerealiseerd, maar het heeft gezorgd voor een schat aan ervaring, zo veel dat men zeggen kan : Een werk- en partijleiding die deze schat niet heeft remt de ontwikkeling van onze socialistische opbouw! U zelf heeft in uw bedrijf de ervaring gekregen, hoe goed er met de hulp en initiatieven van de arbeider, de ingenieur maar zeer zeker ook van de vrouwen omgesprongen wordt.
Ik heb, om u een voorbeeld te geven, het brigadedagboek van uw vrouwenbrigade ‘10de verjaardag van de DDR’ ingekeken. Op 1 april 1960 las ik de volgende opmerkelijke bijdrage: “Lopende zaken: we hebben moeilijkheden met een te grote tolerantie van de kernen die de VEB Electrokeramiek ‘Arthur Winzer’ levert. Sedert geruime tijd maken wij daar onze functionarissen, in het bijzonder die van de technologie, daarop opmerkzaam. Maar deze misstanden worden niet opgelost. Tijdens een bezoek aan de ‘Leipizger Messe’ [2] heb ik de gelegenheid genomen om de stand van dit bedrijf eens te bezoeken. Maar wat kreeg ik te horen? Ons bedrijf had nog nooit geklaagd over de tolerantie van de kernen. Na mijn terugkeer heb ik onmiddellijk de controleafdeling daarvan in kennis gesteld. En daarnaast schreven we een brief aan onze collega’s in die fabriek waarin wij hun verzoeken om ons te ondersteunen, van hun kant uit alles te doen om ervoor de zorgen dat de tolerantie binnen acceptabele waarden blijft”. Op 9 juni 1960 werd er in het dagboek geschreven: “De eerst gesorteerde keramiekkernen zijn aangekomen Eindelijk een oplossing. Als de verantwoordelijke functionaris voor twee jaar geleden er werk van had gemaakt dan had het ons veel ergernis en rollen koperdraad bespaart”.
Zoals men begrijpt hebben de vrouwelijke collega’s van de brigade ‘10de verjaardag van de DDR’ zelf het initiatief genomen om de mistoestanden in de productie op te lossen. Hier is het toch duidelijk: Het initiatief van de arbeidsters heeft snel zelf een oplossing gebracht, wat de verantwoordelijke functionaris niet bereiken kon. Waar waren in dit geval de werkleiding, de partijleiding de vakbondsleiding? In alle brigadedagboeken van uw bedrijf die ik doorgebladerd heb, wordt vaak over de gebrekkige ondersteuning van de werkleiding geschreven door de brigades van de socialistische arbeid. Dat moet veranderen!
Niet alleen hier in uw bedrijf, maar in alle bedrijven in onze socialistische volkseconomie. Ik moedig vanaf deze plek aan dat alle medewerkers van de socialistische brigaden, arbeids- en onderzoeksgemeenschappen de onverschilligheid van deze leidinggevenden energiek tegemoet te treden. Uitdrukkelijk wil ik onderstrepen dat aan notities in de brigadedagboeken bijzondere waarde moet worden toegekend, en dat ik het terecht vind als er kritiek geuit wordt. Het constante en systematische overleg en ondersteuning van de socialistische arbeids- en onderzoeksgemeenschappen is een van de belangrijkste opdrachten voor de werk — partij en vakbondsleiding. De geweldige initiatieven van onze mensen moeten gebruikt worden.
Wat is het karakteristieke aan vele passages in de dagboeken? Zij oefenen terecht kritiek uit op bestaande misstanden en onbevredigende toestanden. Het geen aandacht geven aan deze kritieken en aanwijzingen door de verantwoordelijke leidinggevenden kan gelijkgesteld worden aan de onderdrukking van kritiek en hindert de werkenden in hun scheppende arbeid.
Ik besteed er uitdrukkelijk aandacht aan omdat het werk van de staats- en vakbonds-leidinggevenden afhangt van hun contacten met de werkenden.
Alleen het gezamenlijke oplossen van de politieke, economische en technische hoofdvragen van de bedrijven en de organisatie van de oplossingen samen met de arbeiders en de intellectuelen, met de socialistische brigaden en arbeidsgemeenschappen waarborgt de socialistische leiding in het bedrijf. Ik heb al reeds op de betekenis gewezen van het onderzoekswerk van de ‘Gornsdorfer kopergieterij’ gewezen. Met hulp van de vereniging van de ‘Duits — Sovjet-Russische vriendschap’ kon de terugwinning van koper door een zogenaamde valtoren gerealiseerd worden. De werk- en de partijleiding hebben dat niet systematisch bevorderd en zijn door het door het partijdistrict en de pers terecht bekritiseerd.
Het zal bij u bekend zijn dat een collectief onder leiding van Collega Voigt een methode bedacht is voor de elektrolytische terugwinning van koper. In plaats van krachtig samenwerken wat beide collectieven kon verenigingen — beide wilden hetzelfde maar zijn tot verschillende oplossingen gekomen — lieten de werk- en partijleiding, maar ook de VVB het naast elkaar werken toe.
Ik verzoek de genodigden van de werk- en partijleiding na te lezen wat er in de programmatische verklaring voor de volkskamer over de vraag van de arbeidsonderzoeker gezegd is, en daaruit de noodzakelijke lessen voor hun arbeid te trekken.
Ik wil hier nog een woord over het werk van de bedrijfpartijorganisaties in het socialistische bedrijf zeggen. De bedrijfpartijorganisaties kan zijn leidende rol alleen ontwikkelen indien zij het nieuwe in de socialistische gemeenschapsarbeid en het nut van de technische verbeteringen erkent en bevordert. Daarvoor is het noodzakelijk dat in de partijleiding de beste arbeiders en arbeidsters en de vakkundigste ingenieurs en wetenschappers gekozen worden Alleen op deze manier kan de partijorganisatie de motor zijn tot vervulling van het zevenjaarplan en bijdragen aan de opbouw van het socialisme.
Lieve collega’s en genodigden !
Hier in Gornsdorf is — zoals ik al eerder gezegd heb — in de laatste jaren veel gepresteerd. En de kritiek die zo hier en daar noodzakelijk is neemt niet weg de erkenning van deze prestatie. U heeft het goed aangepakt en met uw hoofd de problemen opgelost, en u kunt heden ten dage trots op uw bedrijf zijn. Uw resultaat is tegelijk een bouwsteen voor de inrichting van onze socialistische maatschappij, voor een steeds mooier wordende opbouw van onze staat van arbeiders en boeren, en een voorbeeld voor heel Duitsland. Daarmee heeft u in belangrijke mate bijgedragen om de grote opgave van onze tijd te vervullen, namelijk mee te helpen om de overgang van het kapitalisme naar het socialisme mogelijk te maken, en de zege van het socialisme in de ganse wereld te verzekeren.
Ik heb — zoals al eerder vermeld — in enige brigadedagboeken gebladerd. En ik zal u heel eerlijk zeggen dat bij mij enige opmerkingen opvielen. Hier bewijst zich het nieuwe in onze ontwikkeling. De socialistische productieleiding 140 bijvoorbeeld ondernam op 8 oktober 1960 een reis naar Dresden. In hun brigadedagboek werd geschreven: “Allereerst word een kunstgalerie met schilderijen bezocht, Wij zijn allen door de grote kunstwerken diep onder de indruk geraakt. Wij waren bijzonder geïnteresseerd in de afdeling waar de door het Sovjet-Russische leger geredde kunstschatten zich bevonden.”
In het dagboek van de brigade ‘10de verjaardag van de DDR’ staat geschreven op 9 Maart 1960: “Gisteren was het vrouwendag. Wij zijn allen naar het cultuurhuis geweest. Doch het daar aangeboden programma was niet naar onze wensen.”
In de brigade ‘Clara Zetkin’ maken de brigademedewerkers erop attent dat op feestelijkheden, maar ook op brigaden middagen zich men waardig dient te kleden. Hun bijdragen in het brigadeboek: “Zo vond er een buitengewone Brigadebespreking plaats. Netjes gekleed verschenen allen, op een na en dat was...”. Ik wil hiermee natuurlijk geen namen noemen. En dan gaat het verder: “De brigadebespreking was een succes”.
Zich niet terughoudend opstellend uit zich een van de leden van deze brigade zich over het zwijgen van de werkleiding bij een socialistische bruiloft. Er staat dat een “vrouwelijke collega B, onze chef, wil met Plingsten trouwen. Eigenlijk zou het een echte socialistische bruiloft met de ganse brigade worden. Maar helaas had het bedrijf geen geld. Maar geen van deze verantwoordelijken, zoals de werkleiding, BGL en de partijsecretaris heeft zich daarvoor echt ingespannen, en open en eerlijk tegen Renate te zeggen dat deze bruiloft niet in deze omvang ondersteunt kon worden, omdat dit soort uitgaven niet in de begroting gepland stonden. Renate is echter over dit zwijgen geshockeerd.”
Interessant is de volgende bijdrage in het brigade dagboek te noemen: “Christine kan maar moeilijk op haar plek blijven zitten, menigmaal verlaat zij haar arbeidsplek zonder noodzaak, wanneer zij maar wil. Ook het afval ruimt ze maar op wanneer zij het wil. Dat stoort de overige leden. Er wordt besloten om een brief aan haar ouders te sturen, omdat geen enkele gesprek met haar tot nu toe gelukt is. Voor het opstellen van de brief worden Anita, Anneliese en Elly verantwoordelijk gemaakt.”
De brief heeft resultaat gehad. Op 23 november 1960 lezen we: “Aan Christine haar ouders opnieuw een brief geschreven. Dit keer zal het een blijde boodschap bevatten, en dat is dat Christine geen aanleiding meer geeft voor klachten, en dat men van mening is dat als men het negatieve schrijft men na die tijd ook de tijd zal moeten vinden om te schrijven over positieve zaken. Het Collectief is blij over de goede ontwikkeling van Christine”. Ik denk dat Christine zelf en haar ouders nog blijer waren. En ik ben blij met hun.
Hier kunnen we zien, hoe we stap voor stap die nieuwe socialistische verhoudingen tussen mensen ontwikkelen. Een ieder voelt zich verantwoordelijk voor ons allemaal. De een helpt de ander. Waarachtigheid en vriendschap, het zich bewust zijn voor de grootste en mooiste zaak van de mensheid te arbeiden, dat zijn de grondslagen voor het socialistische leven. Natuurlijk gaat het niet zonder tegenslag, zonder terugval naar de oude gewoonten. Maar dat is niet zo tragisch. Men zegt vaak dat de ander erop aanspreken helpt — en dan gaat het wel weer. Wij moeten de mensen nemen zoals ze zijn, wij moeten met hun arbeiden, en dan zal aangetoond worden dat er alleen maar goeds uit naar voren zal komen. Dat is de opdracht die wij ons in de staatsraad gesteld hebben.
Ik ben hier bij u in het Erzgebergte gekomen om een keer te zien hoe het hier vooruit gaat, en om allen te laten zien dat grote opdrachten, nieuwheden en een socialistisch leven niet alleen in de Giganten der Industrie en in onze huizen gebeuren, maar ook in de middelgrote en kleine bedrijven, in alle steden en dorpen van ons socialistische vaderland. Ik ben tenslotte naar u gekomen om ook hier iets te leren — zo egoïstisch ben ik ook. En ik moet zeggen: Mijn reis hier naar toe is voor mij nuttig geweest, Ik verheug me op de verdere toespraken. Ik wil u allen veel succes in de arbeid van de socialistische opbouw toewensen, en ik wens u veel geluk in uw persoonlijk leven toe.
Vriendschap !
Walter Ulbricht
[1] Vereinigung Volkseigener Betriebe
[2] Een jaarmarkt/jaarbeurs die sinds 1165 in de Duitse stad Leipzig gehouden wordt. Het was ook in de DDR tijd een internationaal aansprekende jaarbeurs. Het werd door de DDR ook duidelijk gebruikt als propagandamiddel. Iedere jaarbeurs werd gebruikt om via bijzondere postzegels uit te geven waarop de zegeningen van de DDR industrie werden afgebeeld.