Извор: "Letters from Prison: by Rosa Luxemberg: with a portrait and a facsimile", Young International at Schönberg in Berlin, 1921–1923; Rosa Luxemburg, "Briefe aus dem Gefängnis", Verlag der Jugendinternationale, Berlin-Schöneberg, 1922.
Превод: Здравко Савески, од англиски и германски јазик
Техничка обработка: Здравко Савески
Онлајн верзија: јуни 2025
Вронке, 2 мај 1917 година
... Ако се сеќаваш, во април минатата година, ти се јавив на телефон во десет часот наутро веднаш да дојдете двајцата во Ботаничката градина и да го слушате со мене славејот што таму одржуваше редовен концерт. Се скривме во една густа грмушка и седевме на камењата покрај едно поточе со малку вода. Кога славејот престана да пее, одеднаш се слушна еден жален, еднообразен крик што звучеше нешто како „Глиглиглиглиглиглиглик!“ Јас кажав дека звучи како некоја мочуришна или водна птица, а Карл [Либкнехт] се согласи; но никогаш не дознавме точно за која птица станува збор. Само замисли, пред неколку дена рано наутро одеднаш го слушнав истиот крик тука некаде блиску и срцето ми чукаше од нетрпение конечно да дознаам која е тоа птица. Немав мир до денес кога дознав: не е водна птица, туку вртошијка, еден вид сив клукајдрвец. Таа е само малку поголема од врапчето, а го добила името од фактот дека, кога е во опасност, се обидува да ги исплаши непријателите со комични гестови и вртења на главата. Живее само од мравки, кои ги собира на својот леплив јазик, како мравојадот. Затоа Шпанците ја нарекуваат hormiguero – мравојадна птица. Патем, Морике [германски поет (1804-1875)] напиша многу убава шеговита песна за оваа птица, за која Хуго Волф [австриски композитор (1860-1903)] компонира музика. Се чувствувам како да сум добила подарок откако открив која е птицата со жален глас. Можеби треба да му пишеш и на Карл; тоа ќе го израдува.
Што читам? Главно природонаучни теми: географија на растенијата и географија на животните. Вчера читав за причината за намалувањето на песнопојни птици во Германија: токму ширењето на рационалното шумарство, градинарство и на земјоделството постепено ги уништува сите нивни природни услови за гнездење и исхрана: шупливи дрвја, пуста земја, грмушки, исушени лисја на тлото од градината. Многу ме болеше кога го прочитав тоа. Не ми е за губењето на песните за луѓето, туку сликата за тивката, незапирлива смрт на овие мали беспомошни суштества ме здоболи толку многу што морав да се расплачам. Ме потсети на една руска книга од проф. Зибер за пропаста на црвенокошците во Северна Америка, што ја прочитав во Цирих: тие исто така, чекор по чекор, се протерувани од нивната земја од страна на цивилизираните луѓе и се препуштени на тивка, сурова пропаст.
Но, сигурно мора да сум болна штом сега сè ме потресува толку длабоко. Или, знаеш? Понекогаш имам чувство дека не сум баш човек, туку некоја птица или некое друго животно во човечка форма; во себе, многу повеќе се чувствувам како да сум дома во една мала градина како оваа, или на поле среде бумбари и трева, отколку – на некоја партиска конференција. Можам тебе да ти го кажам сето ова: ти нема веднаш да се посомневаш во предавство на социјализмот. Знаеш, јас сепак се надевам дека ќе умрам на мојот пост: во улична борба или во затвор. Но, длабоко во себе јас повеќе им припаѓам на моите сипки отколку на „другарите“. И не зашто, како толку многу внатрешно банкротирани политичари, наоѓам прибежиште, одмор во природата. Напротив, и во природата на секој чекор наидувам на толку многу суровост, поради што многу страдам. Само замисли, на пример, дека следново мало искуство никогаш не ми излегува од главата. Минатата пролет, се враќав дома од прошетка по полињата по мојата тивка, празна улица, кога забележав една мала, темна точка на земјата. Се наведнав и видов безгласна тажна игра: еден бумбар-лепешкар лежеше на грб, беспомошно борејќи се со нозете, додека цел рој ситни мравки се роеја врз него и – го јадеа жив! Се стресов, го извадив марамчето и почнав да ги бркам бруталните ѕверови. Но тие беа толку смели и тврдоглави што морав да водам долга битка со нив, и кога конечно го ослободив кутриот страдалник и го положив подалеку во тревата, две од неговите нозе веќе беа изгризани... Побегнав со мачно чувство дека на крајот сум му направила многу сомнителна услуга.
Сега навечер самракот трае прилично долго. Колку многу го сакам овој час! Во Суденде [во Берлин] имав многу косови; тука не можам да видам и слушам ниту еден. Цела зима хранев еден пар, а сега исчезнаа. Во Суденде во ова време навечер шетав горе-долу по улицата; толку е убаво кога, при последната виолетова светлина на денот, розовите гасни пламени одеднаш затреперуваа на фенерите, при што изгледаа толку чудно во самракот, како самите да се по малку засрамени. Потоа нејасно се гледаше фигура што брзо се движи по улицата, можеби некоја задоцнета слугинка што брза да донесе нешто од пекарот или од продавницата за храна пред да затворат. Децата на чевларот, што ми се пријатели, си играа на улицата по мрак сè додека од аголот не ги повикаа со гласен повик дома. Во овој час, секогаш имаше по некој кос што не можеше да најде мир и одеднаш, врескајќи или брборејќи како палаво дете, ќе се разбудеше и бучно ќе прелеташе од дрво на дрво. А јас стоев таму на средина од улицата, броејќи ги првите ѕвезди и не сакајќи да се вратам дома од пријатниот воздух и самракот, во кој денот и ноќта толку кротко се прегрнуваа.
Соњуша, наскоро ќе ти пишам повторно. Биди мирна и весела, сè ќе биде во ред, исто така и со Карл. Збогум до следното писмо.
Те прегрнувам.
Твојата Роза.