Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος

Δυστυχώς είμαι αναγκασμένος να υπογράψω μόνος μου τον πρόλογο αυτής της έκδοσης. Ο Μαρξ, ο άνθρωπος στον οποίο η εργατική τάξη της Ευρώπης και της Αμερικής οφείλει πιο πολλά παρά σε οποιονδήποτε άλλον - ο Μαρξ αναπαύεται στο νεκροταφείο του Χάιγκέιτ και πάνω στον τάφο του φυτρώνει κιόλας το πρώτο χορτάρι. Τώρα, ύστερα απ' το θάνατο του, δεν μπορεί πια να γίνεται λόγος για αλλαγή ή συμπλήρωση του "Μανιφέστου". Ένας λόγος παραπάνω που με κάνει να νομίζω ότι είναι αναγκαίο να διαπιστώσω ρητά ακόμα μια φορά τα παρακάτω.

Η βασική ιδέα που κυριαρχεί στο "Μανιφέστο" είναι η ιδέα ότι η οικονομική παραγωγή και η κοινωνική διάρθρωση κάθε ιστορικής εποχής που προέρχεται απ' αυτήν αναγκαστικά, αποτελούν τη βάση για την πολιτική και πνευματική ιστορία αυτής της εποχής, ότι σύμφωνα μ' αυτά (από τον καιρό της διάλυσης της παμπάλαιας κοινής ιδιοκτησίας της γης) όλη η ιστορία ήταν ιστορία ταξικών αγώνων, αγώνων ανάμεσα σε τάξεις που υφίστανται εκμετάλλευση και τάξεις που ασκούν εκμετάλλευση, ανάμεσα σε τάξεις υποτελείς και τάξεις κυρίαρχες, στις διάφορες βαθμίδες της κοινωνικής εξέλιξης, ότι όμως ο αγώνας αυτός έχει φτάσει τώρα μια βαθμίδα όπου η τάξη που υφίσταται την εκμετάλλευση και καταπίεση (το προλεταριάτο) δεν μπορεί πια ν' απελευθερωθεί από την τάξη που την εκμεταλλεύεται και την καταπιέζει (την αστική τάξη), χωρίς να απελευθερώσει ταυτόχρονα και για πάντα ολόκληρη την κοινωνία από την εκμετάλλευση, την καταπίεση και τους ταξικούς αγώνες. Αυτή η βασική ιδέα ανήκει αποκλειστικά και μόνο στον Μαρξ .

Αυτό το έχω πει πολλές φορές, τώρα όμως είναι ίσα-ίσα που χρειάζεται η δήλωση αυτή να προταχθεί στο ίδιο το "Μανιφέστο".

Λονδίνο, 28 του Ιούνη 1883

Φρίντριχ Ένγκελς

Σημειώσεις

1) "Σ' αυτή την ιδέα", λέω στον πρόλογο στην αγγλική έκδοση, "που κατά τη γνώμη μου είναι προορισμένη να φέρει για την ιστορική επιστήμη την ίδια πρόοδο που έφερε η θεωρία του Δαρβίνου στις φυσικές επιστήμες, είχαμε και οι δυο πλησιάσει σιγά-σιγά πολλά χρόνια κιόλας πριν από το 1845. Το βιβλίο μου για την Κατάσταση των εργαζομένων τάξεων στην Αγγλία δείχνει πόσο είχα κινηθεί μόνος μου προς την κατεύθυνση αυτή. Αλλά όταν ξαναβρήκα τον Μαρξ στις Βρυξέλλες, την άνοιξη του 1845, την είχε πια επεξεργαστεί ολοκληρωτικά και μου την εξέθεσε σχεδόν με τόσο καθαρά λόγια με όσα τη συνόψισα πιο πάνω εγώ." (Σημείωση του Φ. Ένγκελς στη γερμανική έκδοση του 1890).

Γράφτηκε από τον Φ. Ένγκελς για τη γερμανική έκδοση του "Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος", Χότινγκεν-Ζυρίχη 1883 Marx-Engels-Werke, τόμ. 2l, σελ. 3-4.